လူသိနည္းတဲ့ ျပည္နယ္ခဲြထြက္ေရး အျငင္းပြားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီးအၿပီမွာ............

ခ်စ္ရပါေသာမိတ္ေဆြတုိ႕ေရ အသားေရာင္ မခဲြျခားဘူးဆိုတဲ့ အျမင့္ဆံုးသက္ေသျပခ်က္က မစၥတာအိုဘားမား အေမရိကန္ျပည္ေထာင္မွာ သမၼတျဖစ္လာျခင္းပါ။ အခုလို အေျခေနမ်ိဳးေရာက္ဖို႔ အတြက္လူမည္းေတြ ယေန႕ အခ်ိန္မွာရေနတဲ့ အခြင့္ေရးေတြက ေတာင္းဆိုရံုနွင့္ ရေနတာ မဟုတ္ပါဘူး။ Civil rights ေတြကို စနစ္တက် တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ရတာ ရာစုနွစ္နွင့္ခ်ီခဲ့ပါတယ္။ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုမွာ လူမည္းကၽြန္ကိစၥေၾကာင့္လို႔ လူသိမ်ားျပီး လူသိနည္းတဲ့ ျပည္နယ္ခဲြထြက္ေရး အျငင္းပြားမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ပြားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္တြင္းစစ္ၾကီး အျပီးမွာ Separate-but-equal doctrine ဆိုျပီး လူျဖဴလူမည္း ခဲြျခားတဲ့ စနစ္ဆိုးၾကီး ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ အဲဒီစနစ္ဆိုးၾကီးက လူျဖဴေတြ စားေသာက္ဆိုင္ထဲ လူမည္းမ၀င္ရတာက စလို႔ အစံုပါပဲ။ သို႔ေသာ္ ျပဌာန္းခ်က္ အခန္းၾကီး ၁၄ ပါ အေမရိကန္ဖဲြစည္းပံု ကိုလည္း မထိခိုက္ေအာင္ ပညာသားပါပါနွင့္ လုပ္ခဲ့ျပီး။ Grandfather clause လိုေခၚတဲ့ မဲမေပးနိုင္ေအာင္ ကန္႔သတ္တဲ့ ဥပေဒနွင့္ လူမည္းေတြကို နိုင္ငံေရးနယ္ပယ္မွလည္း ဖယ္ထုက္ထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီလို အေျခေနကေန လူမည္းေတြ ယေန႔တည္းတူ နိုင္ငံေရး စီးပြားေရး လူမႈေရးေတြမ်ားမွာ ပါ၀င္လာနိုင္ေအာင္ တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့တာေတြမွာ က်ေနာ္တို႔ အတုယူစရာေတြရွိပါသည္။ တိုက္ပဲြေတြ အမ်ားၾကီးမွ Alabama ျပည္နယ္က တခုေသာ တိုက္ပဲြအေၾကာင္းကို ေျပာျပခ်င္ပါသည္။ အဲဒီတိုက္ပဲြက ဘတ္စ္ကားေပၚက လူျဖဴလူမည္း ခဲြျခားတဲ့ စနစ္ကို ဆန္႕က်င္တဲ့ တိုက္ပဲြပါ။ Separate-but-equal doctrine အရ လူမည္းေတြက ဘတ္စ္ကားရဲ႕ အေနာက္ဖက္အျခမ္းမွာသာ ထိုင္ခြင့္ရွိျပီး။ အကယ္လို႔ လူျဖဴေတြ လာရင္ထေပးရပါမည္။ ၁၉၅၅ ခုနွစ္ ဒီဇင္ဘာလမွာ အသက္ ေလးဆယ့္သံုးနွစ္အရြယ္ Rosa Park လို႔ေခၚတဲ့ လူမည္းအမ်ိဳးသမီးဟာ တေနကုန္အလုပ္လုပ္ျပီး ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္စြာနွင့္ အိ္မ္ျပန္ဖို႔ ဘတ္စ္ကား စီးတဲ့အခါမွာ ကားရဲ႕အေရွ႕ဖက္ပိုင္းမွာ ေနရာလြတ္ေနျပီး ကားေပၚမွာလည္း လူမည္းေတြသာရွိလို႔ ေတြ႕တဲ့ေနရာလြတ္မွာ သူမ ၀င္ထိုင္လိုက္ပါလာခဲ့သည္။ ေနာက္မွတ္တိုင္ေတြေရာက္ေတာ့ လူျဖဴအခ်ိဳ႕ကားေပၚတက္လာျပီး အျခားေနရာလြတ္ေတြ အမ်ားၾကီးရွိပါလွ်က္ Rosa Park ထိုင္ေနတဲ့ ခံုကိုလာျပီးထခိုင္းတဲ့ အခါမွာေတာ့ သူမ မထေပးခဲ့ပါဘူး။ အဲဒီအတြက္ ဘတ္စ္ကား ဒရိုင္ဘာကလည္း ေအာ္ဟစ္ျပီးထခိုင္းေသာ္လည္း သူမ ဆက္ျပီး ထိုင္ေနခဲ့ပါသည္။ ကားေပၚပါသည့္ လူမည္းအမ်ိဳးသားမ်ားလည္း ေၾကာက္ရြ႔ံျပီး ကားေပၚက ဆင္းကုန္ပါသည္။ သူမကေတာ့ ထိုင္ျမဲထိုင္ေနသည့္ အတြက္ မၾကာခင္ရဲေတြေရာက္လာျပီး သူမကို ဖမ္းဆီးသြားပါတယ္။ ျပီးေတာ့ သူမကို ၁၀ ေဒၚလာ ဒဏ္ေငြရိုက္ခဲ့ပါသည္။ အဲဒီအခါမွာေတာ့ လူမည္းေတြ အားလံုးမခံမရပ္နိုင္ျဖစ္ၾကျပီး။ မေၾကနပ္ေၾကာင္း ဆႏၵျပၾကတယ္။ လူမည္းေတြအားလံုး တညီတညႊတ္ထဲ ျမိဳေတာ္ဘတ္စ္ကားလိုင္းကို မစီးနင္းပဲ ဆႏၵျပဖို႔ အသက္နွစ္ဆယ့္ခုနွစ္နွစ္အရြယ္ Dr. Martin Luther King, Jr. ဦးေဆာင္ျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ် တိုက္ပဲြ၀င္ခဲ့ပါသည္။ တနွစ္ပတ္လံုး ျမိဳ႕ေတာ္ဘတ္စ္ကားလိုင္းမ်ားကို လူမည္းမ်ား အားလံုးမစီးနင္းေတာ့ပဲ သပိတ္ေမွာက္ခဲ့လို႔ ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဘတ္စ္ကားေပၚက လူျဖဴလူမည္းခဲြျခားတဲ့ စနစ္ခ်ဳပ္ျငိမ္းသြားရသည္။ အေမရိကန္သမိုင္းမွာ ေက်ာ္ၾကားလွသည့္ ရိုးရိုးေလးနွင့္ အင္မတန္မွ ဆိုး၀ါးလွတဲ့ စနစ္ဆိုးၾကီးကို ဆန္႔က်င္တိုက္ပဲြ၀င္ အနိုင္ယူခဲ့သည့္ သမိုင္းပါ။ အဲဒါမ်ိဳးက်ေနာ္တို႔ေတြ အတုယူျပီး စနစ္တက်လုပ္ေစျခင္ပါသည္။ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္မွာ အင္မတန္မွ အားရေၾကနပ္စရာ ေကာင္းလွေအာင္ ဦးေဆာင္ဆႏၵျပသူမ်ားရွိပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဆႏၵျပတာခ်ည္း လုပ္ေနလို႔ မိမိတို႔လိုလားခ်က္မ်ား ရလာမည္မဟုတ္ပါ။ မရခဲ့ရင္ ေနာက္ဆက္တဲြ မိမိတို႔ေတြဖက္က ဘာေတြဆက္လုပ္သြားမည္နည္း ဘယ္လိုဆန္႔က်င္ သပိတ္ေမွာက္ျပီး မိမိလိုလားခ်က္ကို ရယူမည္နည္းကို ဦးေဆာင္သူမ်ား စဥ္းစားေတြးေတာသင့္ပါသည္။ Freedom of speech ရွိသည့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈအတြက္ ၂၀၁၂ ေရြးေကာက္ပဲြကာလမွာ အေမရိကန္သမၼတအိုဘားမား ျပဳလုပ္ေသာ လူထုေဟာေျပာပဲြတခုတြင္ အေမရိကန္လူငယ္(အျဖဴ)တဦးက ထျပီး သမၼတအိုဘားမား၏ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို လက္မခံနိုင္ေၾကာင္း မရပ္မနားေျပာလို႔ သူ႕ကို ေနွာက္ယွက္မႈနွင့္ ဖမ္းဆီးအေရးယူလိုက္သည္။ ဆိုလိုတာက က်ေနာ္တို႔ ဆန္႕က်င္မည္ သပိတ္ေမွာက္မည္ ဆိုပါက တနစ္တက်ရိိွရမည္။ ေနာက္ဆက္တဲြ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားရွိရမည္။ သို႔ျဖင့္ပါလွ်င္ ဥပေဒအေျခေနမေပးတဲ့ ၁၉၅၅ ခုနွစ္မွာေတာင္ လူမည္းေတြ အခြင့္ေရးရေအာင္ တိုက္နိုင္ခဲ့ပါသည္။ ဒီလုိမဟုတ္ပဲ မိမိဆႏၵျပရံုတခ်က္ပဲဆိုလွ်င္ ၂၀၁၂ လိုအခ်ိန္မွာ မေအာင္ျမင္တဲ့ လူငယ္လို ရင္ဆိုင္ရပါမည္။ က်ေနာ္သည္ အနစ္နာခံ တိုက္ပဲြ၀င္ေနေသာ ျပည္တြင္းမွ ျပည္သူမ်ားနွင့္ ေခါင္းေဆာင္မ်ားကို သတိျပဳမိေစရန္ ေစတနာျဖင့္ ေရးရျခင္းျဖစ္ျပီး။ မထိမ်က္ျမင္ နွိမ့္ခ်ေ၀ဖန္သည့္ သေဘာလံုး၀ မပါရွိပါ။ လက္မခံနိုင္စရာ ရွိပါက က်ေနာ္၏ မသိဆိုး၀ါးမႈေၾကာင့္ ခြင့္လႊတ္ပါရန္ ေတာင္းပန္အပ္ ပါသည္။ ခ်စ္ခင္စြာျဖင့္ Credit:ရဲမင္းထြန္း ဓါတ္ပံုမွာ Rosa Parks ကို ဖမ္းဆီးျပီး လက္ေဗြနွိပ္ေနစဥ္။ Photo credit to: rosaparksfacts.com