ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ
ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ
ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးေရာဂါ(Dengue Haemorrhagic Fever ) DHF ဟာ ျခင္ကေနကူးစက္ျပီး၊ (ဗိုင္းရပ္စ္) ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးကို ကေလးေရာဂါလို႔ ထင္တာ မမွန္ဘူး။ ဆင္းရဲတဲ့လူေတြဘဲ ျဖစ္တယ္ မွတ္ရင္လဲ မွားတယ္။ ေရာဂါကို စသိတာအႏွစ္ ၂၀၀ ေက်ာ္ပါျပီ။ ဘိုလိုဆိုရင္ Dengue Hemorrhagic Fever (ဒင္ေဂး-ဟမေရးဂ်စ္-ဖီဗာ) လို႔ ေခၚတယ္။ Spanish word မို႔ (ဒင္ေဂး) လို႔ အသံထြက္တာ ပိုမွန္သတဲ့။ ဒါေပမဲ့ ဒီစာလံုး ဘယ္ကေန ေပၚခဲ့တယ္ ဆိုတာ တိတိပပ မသိၾကပါ။ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ျခင္အမကေနဘဲ ကူးတယ္။ မ သဘာ၀ တူေသးတာတခုက ညမွာ အိမ္တြင္း ေအာင္းျပီး၊ ေန႔မွာသာ ထြက္ကိုက္တယ္။ အစာရွာတာေပါ့ဗ်ာ။ အမ်ားအားျဖင့္ မနက္ မလင္း-တလင္း ကိုက္တာမ်ားတယ္။ အမျဖစ္ေတာ့ အသန္႔ ၾကိဳက္တယ္။ ေရသန္႔မွာ ေနတဲ့အမ်ိဳး။ ဒါ့ေၾကာင့္ အဲဒီျခင္မ်ိဳး ႏွိမ္နင္းဘို႔ ေမာ္ေတာ္ကား-ဆိုင္ကယ္ တာယာေဟာင္း၊ ပုံးခြံ၊ ေပပါခြံ၊ ေရအိုး၊ ေညာင္ေရအိုးေတြမွာ က်န္ေန-ေအာင္းေနတဲ့ ေရေတြ မွန္သမွ် သြန္ခိုင္းရတယ္။ ျခင္ပိုးေလာက္လန္းေတြ မေပါက္ေအာင္ လုပ္ရတာပါ။ ျခင္းစားငါး ေမြးတာတို႔၊ ပိုးေလာက္လန္းသတ္ေဆးတို႔လဲ သံုးႏိုင္တယ္။ ကြ်န္ေတာ္တို႔ တိုင္းျပည္မွာ ေရနံေခ်း ၀ေအာင္သုတ္ထားတဲ့ အိမ္ထရံေတြ၊ တိုင္ေတြေပၚမွာ ေဆးဖ်န္းျပီးလို႔ ေရးမွတ္ထားတတ္တဲ့ (ဒီတီတီ) ကလည္း ျခင္ကို အေတာ္အသင့္ ႏိုင္ပါတယ္။ ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးမွာ အထင္နဲ႔အျမင္ မဆင္တာတခု ေျပာရဦးမယ္။ နာမည္က ေသြးလြန္ဆိုတာနဲ႔ ေသြးလြန္ျပီး ေသႏိုင္တယ္လို႔ ထင္တာ မဟုတ္ပါ။ ကိုယ္ထဲက အရည္ေတြေရာ ေသြးေရာ ယိုလို႔ ေနာက္ဆံုး (ေရွာ့ခ္) ရတာေၾကာင့္သာ ေသတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ “ေသြးယုိ-တုပ္ေကြး”လို႔ နာမည္ေပးရင္ေတာ့ မမိုက္ဘူး မဟုတ္လား။
ေရာဂါျဖစ္ျခင္း
ျခင္အကိုက္ ခံရျပီးေနာက္ ၄-၅-၆ ရက္မွာ ေရာဂါျဖစ္တယ္။ ျဖစ္စေတာ့ ရိုးရိုး တုပ္ေကြးလိုပါဘဲ။ ဖ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ဟိုက-ဒီကနာ ျဖစ္မယ္။ အရိုးထဲကနာတာ သိသာတာမို႔ တခ်ိဳ႕က “အရိုးကြဲဖ်ား” လို႔ေတာင္ ေခၚေသးတယ္။ ခပ္ရဲရဲ အနီျပင္ေတြ ထြက္မယ္။ အျပင္းဖ်ားမယ္၊ (၁၀၃-၁၀၄-၁၀၅)။ ေခါင္း (နားထင္) ကိုက္မယ္၊ မ်က္လံုးအတြင္းက နာမယ္၊ အဆစ္-ၾကြက္သား နာမယ္၊ စားခ်င္စိတ္ ပ်က္မယ္။ ပ်ိဳ႕-အန္မယ္။ ျပီးရင္ ေသြးျပႆနာ တက္လာပါမယ္။ ေသြးျခည္ဥေတြ ထြက္မယ္။ ႏွာေခါင္းေသြးယို၊ သြားဖုံးေသြးယို၊ ပါးစပ္ကေန ေသြးအန္၊ ဆီးထဲ ေသြးပါမယ္၊ ၀မ္းထဲ ေသြးပါရင္ ၀မ္း အေရာင္မဲတာနဲ႔ သိမယ္။ အမ်ိဳးသမီးဆိုရင္ လစဥ္ဆင္းတာက မ်ားမယ္။
ရက္တို-ေရာဂါ ျဖစ္လို႔ ၂-၇ ရက္သာ ၾကာမယ္။ ေသြး-အရည္ယိုတာ ၾကာလာရင္ သတိမေကာင္း ျဖစ္ရာကေန သတိ လံုး၀လစ္မယ္၊ တက္လည္း တက္ႏိုင္တယ္။ ဗိုက္နာ၊ ဆက္တိုက္ အန္၊ ဖ်ားေနတံုး ေခြ်းျပန္တယ္ဆိုရင္ မေကာင္းတဲ့ လကၡဏာဘဲ။ တကိုယ္လံုး ေအးစက္၊ ေျပာ့ေခြျပီး၊ ဂနာမျငိမ္ျဖစ္ရာကေန သတိလက္လြတ္ရင္ အေရးေပၚ အေျခအေန Dengue Shock Syndrome (DSS) ျဖစ္သြားပါျပီ။ အသက္လုျပီး ကုရပါေတာ့မယ္။
ေသြး-အရည္ေတြ အျပင္စိမ့္ထြက္လာလို႔ အဆုပ္အိတ္ထဲ အရည္မ်ားတာ၊ ေရဖ်င္းရွိတာ၊ ေသြးထဲ (ပရိုတင္း) နည္းတာတို႔ ရွိႏိုင္တယ္။ ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးဆိုတာ ေသခ်ာေအာင္ ေသြးစစ္ရတယ္။ ေရာဂါကို ဆန္႔က်င္တဲ့ဓါတ္ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြ႔မယ္။ Tourniquest test စမ္းသပ္နည္းလုပ္ရင္ Positive ျဖစ္မယ္။ Thrombocytopaemia ေသြးမံႈအေရအတြက္ နည္းေနမယ္။ သူက ျပဒါးတိုင္လိုဘဲ။ အဆိုး-အေကာင္းကို ညႊန္းပါတယ္။ ဆိုးရင္ Platelets ကို သြင္းေပးရတယ္။ ေသြးဆိုတာ အရည္နဲ႔ အခဲ ေရာေနတာပါ။ အခဲပိုင္းမွာ ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖဴဥအျပင္ ေသြးမႈန္ဆိုျပီး သံုးမ်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒီေကာင္ေတြက အေသးဆံုး၊ ဒါေပမဲ့ သူရွိမွ လူ႔ေသြးဟာ ခဲႏိုင္တယ္။ မခဲရင္ ေသြးယိုမယ္ေလ။ ေသြးဆိုတာ ရဲမွ-ခဲမွ ေကာင္းတယ္။
ကုသျခင္း
တျခား (ဗိုင္းရပ္စ္) ေရာဂါေတြလိုဘဲ၊ ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးကို တိတိက်က် ကုသနည္း မရွိဘူး။ ကေလးေတြက လူၾကီးေလာက္ မဆိုးဘူး။ ကံေကာင္းသူမ်ားက ၁ ပါတ္ ၾကာရင္ ေပ်ာက္မွာပါ။ အားယုတ္မယ္၊ စိတ္ဓါတ္ပါ က်ေစႏိုင္တယ္။ ေရနဲ႔ အရည္ မ်ားမ်ားေသာက္ပါ၊ အနားယူပါ။ ျခင္ေထာင္နဲ႔ အိပ္ရင္ သူမ်ားကုိ မကူးေစဘူးေပါ့။ အန္ေနရင္ေတာ့ ေသြးေၾကာထဲကေန Drip သြင္းေပးရမွာပါ။ အဖ်ား-အကိုက္အခဲ သက္သာေအာင္ (ပါရာစီတေမာ) ကလြဲရင္ မေပးရ။ Asprin, Brufen မေသာက္ရပါ။ အခုေနာက္ပိုင္း ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေဆးသစ္ေတြ စေပၚေနပါျပီ။ ကာကြယ္ေဆးေတာ့ မေပၚေသးပါ။
ေဆးပညာရွင္မ်ားက လူပါးေတြမို႔ သူတို႔ ေသေသျခာျခာ ကုေပးႏိုင္တဲ့ေရာဂါ မဟုတ္ရင္ ကာကြယ္ပါ၊ မျဖစ္ေအာင္ ဒီလို လုပ္ပါ၊ ဟိုလို လုပ္ပါဆိုျပီး၊ ေျပာၾကတယ္။ HIV-AIDS တို႕၊ အသား၀ါေရာဂါတို႔ စသျဖင့္။ ေသြးလြန္-တုပ္ေကြးေရာဂါလဲ ပါပါတယ္။
ေဒါက္တာတင့္ေဆြ
Post a Comment