ယံုၾကည္မႈတည္ေဆာက္ေရးႏွင့္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒျပင္ဆင္ေရး ဘယ္ဟာအေရးႀကီးသနည္း – တင္ဇာေအာင္

ယခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနတြင္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရး ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ အစိုးရႏွင့္ တိုင္းရင္းသားမ်ားအၾကား တစ္ႏိုင္ငံလံုး အတိုင္းအတာ အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ေဆြးေႏြးပဲြမ်ား က်င္းပျခင္း၊ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီမ်ားမွ လူထုဆႏၵ ခံယူပဲြမ်ား၊ ေဟာေျပာ ပဲြမ်ား ျပဳလုပ္ ေဆာင္ရြက္လ်က္ ရွိၿပီး ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးက အေရးႀကီးသလား၊ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးက အေရးႀကီးသလား စသည့္ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ တုိင္းရင္းသားမ်ား၊ အရပ္ဘက္ အဖဲြ႕အစည္းမ်ားမွ ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ျမန္မာသံေတာ္ဆင့္မွ စုစည္း တင္ျပလိုက္ပါသည္။

 ဦးႏိုင္ဟံသာ (UNFC အတြင္းေရးမွဴး)

အဓိက အားျဖင့္ကေတာ့ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ တာကေတာ့ ယာယီသေဘာပဲ။ အခိုင္အမာမရွိ ႏိုင္ေသးဘူး။ ဒါကေတာ့ လုပ္ရပ္ေပါ့ေလ။ တကယ္တမ္း အေျပာင္းအလဲ ျဖစ္ႏိုင္တာက၊ အခိုင္အမာျဖစ္ ႏိုင္တာက ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္မွပဲ။ ဒါက အခိုင္အမာ ျဖစ္သြားမွာ။ အဓိက က်တာေတာ့ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ေရး အဓိကက်တာေပါ့။ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ႏိုင္မွပဲ။ ဒါကေတာ့ အားလံုး ၿပီးေျမာက္တဲ့ အဆင့္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ႏိုင္မယ့္ အဆင့္ကို ေရာက္မယ့္ အပိုင္းမွာ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရး ကလည္း တစ္ဖက္က လိုအပ္တယ္ေလ။ ရင္းရင္းႏွီးႏွီးနဲ႔ ၀ိုင္း၀န္း ေဆြးေႏြးၾကမယ္။ ယံုၾကည္မႈ ရွိလာမယ္ဆုိရင္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးက ပိုလြယ္တာေပါ့ေလ။ ဒါကလည္း ဆက္စပ္မႈ ရွိပါတယ္။ …

ေဒၚခင္ေလး (Triangle Women Support Group Founder)

ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးက တစ္ခုစီပဲ သိပ္ေတာ့ မတူဘူးေပါ့ေနာ္။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္မႈဆုိတာ ဟိုးတုန္းက စစ္အာဏာရွင္ လက္ေအာက္မွာ ကတည္းက ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ေကာ၊ ဒီမုိကေရစီ အင္အားစုေတြေကာ ေတာင္းဆို ခဲ့တာေလ။ ေတာင္းဆုိခဲ့တာဆုိေတာ့ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ဖုိ႔လည္း လိုသလုိ အခုအခ်ိန္မွာ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ အခ်ိန္လို႔ ကၽြန္မတုိ႔က နားလည္ ထားတယ္ေလ။ ဒီအခ်ိန္မွာ တစ္ဖက္နဲ႔ တစ္ဖက္က ဟိုတုန္းက ဘယ္လုိမွ ညိႇႏိႈင္း မ်က္ႏွာခ်င္းဆုိင္လုိ႔ မရ ဘူးေလ။ အခုေနာက္ပိုင္းေတာ့ ဘာပဲေျပာေျပာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈေတြ၊ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကိုယ္တုိင္ လႊတ္ေတာ္ထဲမွာ ၀င္ထိုင္ၿပီးေတာ့ ၀ိုင္းၿပီးေတာ့ ဥပေဒျပဳတဲ့ ေနရာမွာ ေဆာင္ရြက္ေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒါလည္း ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ အပိုင္းေပါ့။ အဲလို ယုံၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးရဲ႕ တစ္စိတ္တစ္ေဒသ အျဖစ္ရဲ႕ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကလည္း တစ္စိတ္တစ္ပိုင္းလို႔ပဲ ယံုၾကည္တယ္။ ဘာျဖစ္လုိ႔လဲဆုိေတာ့ ျပည္သူေတြရဲ႕ ဆႏၵကို လိုက္ေလ်ာခ်င္ရင္၊ ျပည္သူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကို လိုခ်င္တယ္ဆုိရင္ ျပည္သူေတြ မလုိလားတဲ့ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒကို ျပင္ေပးဖို႔က ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္မႈရဲ႕ ျပယုဂ္ တစ္ခုလုိ႔ပဲ ျမင္တယ္။ ပါးစပ္နဲ႔ပဲ ျပည္သူေတြကို ဘယ္ေလာက္ေတာင္ လုပ္ေပးေနပါတယ္။ ေစတနာ ထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အားနည္းမႈေတြ ရွိပါတယ္လုိ႔ ပါးစပ္က ေျပာေန႐ံုနဲ႔ မရဘူး။ ျပည္သူလူထုကို သက္ေသျပဖုိ႔ လုိတယ္။ အဲ့လို သက္ေသျပႏိုင္ဖုိ႔ဆုိရင္ အေျခခံဥပေဒကို ျပည္သူလူထု လုိလားတဲ့ ဆႏၵအတိုင္း ျပင္ေပးတာသာ တကယ့္ အေကာင္းဆံုး သက္ေသျပမႈလုိ႔ပဲ ျမင္ပါတယ္။

ေဒၚျဖဴျဖဴသင္း (မဂၤလာေတာင္ၫြန္႔ၿမိဳ႕နယ္၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္)

အစ္မအျမင္ေပါ့။ အဓိကေတာ့ အစ္မတို႔ တုိင္းျပည္အတြက္ အေရးအႀကီးဆံုး ျဖစ္လိမ့္မယ္ေပါ့ေနာ္။ အစ္မတုိ႔ တိုင္းျပည္မွာ အခုဆုိရင္ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မရရွိတာေတြ၊ တရားဥပေဒ စိုးမုိးမႈမရွိတာေတြ၊ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္မႈ ပ်က္ျပားေနတာေတြ အားလံုးဟာ အကုန္လံုး ခ်ဳပ္လိုက္မယ္ဆုိရင္ အေျခခံဥပေဒေၾကာင့္ ျဖစ္ေနတယ္လုိ႔ ယူဆတယ္။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ ဆုိလုိ႔ရွိရင္ အေျခခံဥပေဒက ျပည္သူလူထုအတြက္ တကယ့္ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္းက႑က ရွိေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီဟာေတာင္မွ မျပင္ဆင္ဘဲနဲ႔ အစ္မတုိ႔ ယံုၾကည္ မႈလည္း တည္ေဆာက္လုိ႔ မရႏိုင္ဘူး။ ျပည္တြင္း ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလည္း မရႏိုင္ဘူး။ တရားဥပေဒ စိုးမုိးမႈလည္း ရွိႏိုင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ အစ္မအေနနဲ႔ ၂၀၀၈ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးက ပိုၿပီး အေရးႀကီး တယ္လုိ႔ ျမင္တယ္။

ဦး၀င္းျမင့္ (ပုသိမ္ၿမိဳ႕နယ္၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္)

ေလာေလာဆယ္ကေတာ့ ဖဲြ႕စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရးအတြက္ လုပ္ေနတယ္။ တစ္ၿပိဳင္တည္း လုပ္ႏိုင္ရင္လည္း ပိုေကာင္းတာေပါ့။ ယံုၾကည္မႈလည္း ရွိတယ္။ ဖဲြ႕စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရးအတြက္လည္း လုပ္တယ္ဆုိရင္ ပိုအဆင္ ေျပတာေပါ့။ အေရးႀကီးတာ ကေတာ့ ၂ ခုလံုး အေရးႀကီးတာပါပဲ။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္မွပဲ အဆင္ေျပ ေခ်ာေမြ႕မွာေလ။

ဦးေဂ်ေယာ၀ူ (မဲဆႏၵနယ္ ၁၂၊ ပူတာအိုခ႐ိုင္၊ အမ်ဳိးသားလႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္)

ႏွစ္ခုစလံုးက အေရးႀကီးတာေပါ့။ တစ္ခုတည္း ပိုအေရးႀကီးတာ မရွိပါဘူး။ ဖဲြ႕စည္းပံုကို ျပင္ဆင္ႏိုင္ရင္ေတာ့ ယံုၾကည္မႈကိုလည္း တည္ေဆာက္ၿပီးသား ျဖစ္သြားတာေပါ့။ ဘာေၾကာင့္လဲဆုိရင္ ဒါကို မျပင္မွာကို စိုးရိမ္ တာပဲေလ။ တုိင္းရင္းသား ျပည္သူလူထုေတြက ဒါကို မျပင္ႏုိင္မွာကို စိုးရိမ္ေနတာပဲေလ။

ဦးခြန္ထြန္းဦး (ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမုိကေရစီအဖဲြ႕ခ်ဳပ္)

ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွသာ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေကာင္းမွာေလ။ အေျခခံဥပေဒ ေကာင္းလာမွ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္မွာေလ။ အဲ့ေတာ့ ဘယ္လုိမွ ခဲြျခားၿပီး ေျပာလို႔မရဘူး။ အဲ့လိုပဲျမင္ပါတယ္။ ယံုၾကည္မႈရွိၿပီး အေျခခံဥပေဒ မေကာင္းရင္ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။ အေျခခံဥပေဒက ေကာင္းၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ ေယာက္ မယံုၾကည္ရင္ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။ ယံုၾကည္မႈ မရွိတာလည္း ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ ေက်ာ္ ၆၀ ေလာက္ ရွိေနၿပီ။ ျဖစ္လိုက္ပ်က္လိုက္၊ ျဖစ္လိုက္ပ်က္လိုက္နဲ႔ အစတုန္းက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးက ရခါနီး ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္းႀကီးတာပဲ။ အခုမွ ယံုၾကည္မႈေျပာတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ထင္တာက ၂ ခု လံုးက အေရးႀကီးတာ အတူတူပဲ။ ေခါင္းနဲ႔ပန္းလိုပဲ။

မစုစုလိႈင္ (Myanmar Positive Group Women Network မွ အႀကံေပး)

ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္တာကို အရင္လုပ္မွ ဖဲြ႕စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရးကို သြားလို႔ရမွာ။ ယံုၾကည္မႈ မတည္ေဆာက္ ထားဘဲနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းပံုကို ျပင္ေနရင္လည္း အမွားခ်ည္းပဲ ျဖစ္ေနမွာ။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး ယံုၾကည္မႈရွိရင္ ဖဲြ႕စည္းပံု ျပင္ဆင္ေရးမွာ လြယ္ကူသြားမယ္။ ယံုၾကည္မႈ ပ်က္ျပားေနရင္ ဖဲြ႕စည္းပံုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ တျခားဘာပဲလုပ္လုပ္ ဘယ္ဟာမွ အရာထင္မွာ မဟုတ္ဘူး။ အေရၿခံဳထားတဲ့ ဟာပဲျဖစ္ေနမွာေလ။ အဓိကက ေတာ့ trust (ယံုၾကည္မႈ) ေပါ့။ trust က ဘယ္ေနရာမဆို အေရးႀကီးတာပဲ။ ျမန္မာျပည္အတြက္ဆုိ ပိုအေရးႀကီး တာေပါ့။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ဖုိ႔က ေနရာတိုင္းအတြက္ အေရးပါတာေပါ့။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဖဲြ႕စည္းပံု အတြက္ပဲျဖစ္ျဖစ္ ေရွ႕ကို မေရာက္ႏိုင္ဘူးဆုိတာ ယံုၾကည္မႈ မရွိၾကလို႔ေလ။ တစ္ဦးနဲ႔တစ္ဦး မယံုၾကည္ႏိုင္ေသးဘူးဆုိရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ေရွ႕ကို မေရာက္ဘူး။ ဖဲြ႕စည္းပံုႀကီး ေကာင္းေနလည္းပဲ ေရွ႕ကို မေရာက္ႏိုင္ဘူးေလ။ ဒါေၾကာင့္ ယံုၾကည္မႈက ပိုအေရးႀကီးတယ္လုိ႔ အစ္မက သံုးသပ္ပါတယ္။

ကိုငယ္ပီး (ခ်င္းအမ်ဳိးသားပါတီ အတြင္းေရးမွဴး)

ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ႏိုင္မွပဲ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒက ျပင္လုိ႔ ျဖစ္မွာပါ။ ဒါဟာ အျပန္အလွန္ ဆက္စပ္ ေနပါတယ္။ တစ္ခုခ်င္း ခဲြျခားလုိ႔ရတဲ့ကိစၥ မဟုတ္ဘူးလို႔ ျမင္ပါတယ္။ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ေပမယ့္ အျပန္အလွန္ ယံုၾကည္မႈ မရွိဘူး ဆုိရင္လည္း ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒက သတ္သတ္ႀကီးျဖစ္ၿပီး တကယ့္ လက္ေတြ႕မွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ စနစ္က တစ္မ်ဳိး ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္တဲ့ဟာနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္တဲ့ဟာကို တစ္ၿပိဳင္တည္း လုပ္သင့္တယ္လုိ႔ ျမင္ပါတယ္။ ခဲြလုိ႔မရပါဘူး။

ကိုဂ်င္မီ (၈၈ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ ပြင့္လင္းလူ႕အဖဲြ႕အစည္း)

ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးနဲ႔ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးက ၂ ခုလံုး အေရးႀကီးတာေပါ႔။ ဒီတိုင္းျပည္မွာဆိုရင္ ဒါေတြက အျပန္အလွန္ အမီွသဟဲ ျပဳေနတဲ့ ကိစၥေတြပဲ။ တစ္ေလွ်ာက္လံုး ဒါက အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ သင့္ျမတ္ေရးတုိ႔၊ ဒီမိုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးတို႔ စသည္ျဖင့္ ဒါေတြအကုန္လံုးက တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္မႈရွိမွ ရမွာေပါ႔။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးက အေရးႀကီးသလို ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးကလည္း အေရးႀကီးတာေပါ႔။ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒက တိုင္းျပည္ရဲ႕ အႏွစ္ခ်ဳပ္ပဲေလ။ ဒီမိုကေရစီ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေပၚေပါက္ေရးဆိုတာ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ပဲ။ အဲဒါကို အေကာင္ အထည္ ေဖာ္တဲ့အခါ ယံုၾကည္မႈနဲ႔ သြားၾကတာ အေကာင္းဆံုးပဲ။ တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ သံသယေတြနဲ႔ ယံုၾကည္မႈ မရွိရင္ ျပႆနာက ျဖစ္တာပဲ။ ကိုကိုႀကီးေျပာတဲ့ အဓိပၸာယ္က ကၽြန္ေတာ္ နားလည္တာက အဲဒီ အဓိပၸာယ္ကို ေျပာတာပဲ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ သေဘာထားက နဂိုတည္းက ဒီအတိုင္းပဲေလ။ ဒီမိုကေရစီ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒတစ္ခု ျဖစ္ေပၚလာေရးကလည္း ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အေရးပါတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ ျဖစ္တာပဲ။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရး ဆိုတဲ့ကိစၥကလည္း ရွိေအာင္ လုပ္ရမယ့္ကိစၥပဲ။ အခုလည္း အပစ္အခတ္ ရပ္စဲေရး ေဆြးေႏြးတာတုိ႔ ဘာတို႔လည္း ဖက္ဒရယ္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ေပၚေပါက္လာဖို႔ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးၿပီး တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ တစ္ခုပဲ။ ဒါေတြက ၂ ခုလံုးက အေရးႀကီးတယ္။

ေဒါက္တာညိဳညိဳသင္း (ရန္ကုန္တိုင္းေဒသႀကီး လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္)

အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ရင္းနဲ႔ ယံုၾကည္မႈကို တည္ေဆာက္ သင့္ပါတယ္။ အားလံုးပါ၀င္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြ ျဖစ္ေပၚ လာရင္လည္း ယံုၾကည္မႈ ရလာမွာပါ။ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေနတဲ့ ေနရာမွာ ဖဲြ႕စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ ျပင္ျဖစ္၊ မျပင္ျဖစ္က မေသခ်ာဘူး။  ေနာက္ၿပီး ႏုိင္ငံ့ ကိုယ္စားလွယ္ေတြ၊ လူထု ေခါင္းေဆာင္ေတြက တိက်တဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ရွိဖို႔ေတာ့ လိုတယ္။ တကယ္ လက္ေတြ႕က်တဲ့ ျပ႒ာန္း ခ်က္ေတြက အမ်ားလက္ခံဖို႔လည္း လိုတာေလ။ အခုျပည္သူေတြက တပ္မေတာ္ကို သူ႔ရဲ႕ စစ္တန္းလ်ားမွာပဲ ျပန္ေနေစခ်င္တယ္။ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းမွာ မပါေစခ်င္ေတာ့ဘူး။ ျပည္သူ႔ဆႏၵကလည္း ထင္ရွား ေနၿပီ။

ဦးေက်ာ္၀င္း (စာေရးဆရာ)

လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ယံုၾကည္မႈ တည္ေဆာက္ေရးေတြ ေျပာေနၾကေပမယ့္ တစ္ေယာက္ကို တစ္ေယာက္လည္း ယံုၾကည္ေနၾကတာ မဟုတ္ဘူး။ အဓိက ျဖစ္ေနတာက အေျခခံ ဥပေဒကို ျပင္ဆင္ႏိုင္တာ လႊတ္ေတာ္ပါ။ လႊတ္ေတာ္က ဖဲြ႕စည္းေပးထားတဲ့ ၁၀၉ ဦး ေကာ္မတီရဲ႕ အစီရင္ခံစာကလည္း ဘာမွန္း မသိရေသးဘူး။ ေလွ်ာက္ေျပာ ေနၾကလို႔လည္း ဘာမွထူးမွာ မဟုတ္ဘူး။

 Credit To Myanmar Herald