စီးပြါးေရးမဟာဗ်ဴဟာမ်ားႏွင္႔ Stakeholders --- ဘုိစိန္

စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ားအတြက္ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ Stakeholder မ်ားနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ထည္႔သြင္းစဥ္းစားဖုိ႔ အထူးလုိအပ္ပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာခ်မွတ္သူမ်ားအေနနဲ႔ Stakeholder ေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြါးဆုိင္ရာ ေက်နပ္မႈရရွိေရး ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔လုိအပ္ပါတယ္။

ကုမၸဏီတစ္ခုရဲ႕ Stakeholder မ်ားနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ Internal Stakeholder မ်ားနဲ႔ External Stakeholder မ်ား ဟူ၍ ႏွစ္မ်ိဳးခြဲျခားႏုိင္ပါတယ္။ Internal Stakeholder မ်ားက စေတာ႔ရွယ္ယာရွင္ေတြ(stockholders)၊ အမႈေဆာင္အရာရွိမ်ား၊ မန္ေနဂ်ာမ်ား၊ ဘုတ္အဖြဲ႕၀င္မ်ားအပါအ၀င္ ကုမၸဏီ၀န္ထမ္းမ်ားပါ၀င္ပါတယ္။ External Stakeholder မ်ားမွာ ကုမၸဏီနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ ေျပာဆုိပုိင္ခြင္႔ရွိၾကတဲ႔ တစ္ဦးခ်င္း သုိ႔မဟုတ္ အုပ္စုလုိက္ လူပုဂၢဳိလ္မ်ား ပါ၀င္ၾကပါတယ္။ ကုမၸဏီရဲ႕ ေဖာက္သည္မ်ား၊ ကုမၸဏီအတြက္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ႔ ေပးေနသူမ်ား၊ အစုိးရအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ သမဂၢမ်ား၊ ေဒသခံျပည္သူမ်ားနဲ႔ အေထြေထြျပည္သူလူထုတုိ႔ ပါ၀င္ပါတယ္။

Stakeholder မ်ားအားလုံးဟာ ကုမၸဏီနဲ႔ အျပန္အလွန္ ဆက္ႏြယ္မႈရွိေနၾကပါတယ္။ ကုမၸဏီရဲ႕ စေတာ႔ရွယ္ယာ ရွင္ေတြ (stockholders)က ကုမၸဏီအတြက္ ေငြအရင္းအႏွီးမ်ား ေထာက္ပံ႔ေပး ထားၾကၿပီး သူတုိ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ ေတြအတြက္ ကုမၸဏီမွ သင္႔ေလ်ာ္တဲ႔ အျမတ္ရရွိဖုိ႔ ေမွ်ာ္မွန္းထားၾကပါတယ္။

ကုမၸဏီရဲ႕ ၀န္ထမ္းမ်ားက သူတုိ႔ရဲ႕ လုပ္အားေတြ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြကုိ ကုမၸဏီအတြက္ ေပးထားၾကၿပီး အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ ကုမၸဏီမွ လစာ၀င္ေငြ၊ အလုပ္နဲ႔ဆက္ႏြယ္တဲ႔ စိတ္ေက်နပ္မႈ၊ အလုပ္တည္ၿမဲေရး နဲ႔ ေကာင္းမြန္တဲ႔လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေန စတာေတြကုိ ေမွ်ာ္မွန္းၾကပါတယ္။

ကုမၸဏီရဲ႕ ေဖာက္သည္မ်ား(Customers) ကလည္း ကုမၸဏီအတြက္ ၀င္ေငြမ်ား ေထာက္ပံ႔ေပးေနၾကၿပီး ေပးရတာတန္တဲ႔ အရည္အေသြးျမင္႔မားကာ ယုံၾကည္အားထားရတဲ႔ကုန္ပစၥည္းမ်ားကုိ အလုိရွိၾကပါတယ္။

ကုမၸဏီအတြက္ ကုန္ၾကမ္းပစၥည္းမ်ား ေထာက္ပံ႔ျဖန္႔ျဖဴးေပးေနသူမ်ား (Suppliers)ကလည္း ကုမၸဏီအတြက္ လုိအပ္တဲ႔ သြင္းကုန္ပစၥည္းမ်ားကုိ ေထာက္ပံ႔ေပးၿပီး ၀င္ေငြရရွိဖုိ႕နဲ႔ ယုံၾကည္အားထားရတဲ႔ ၀ယ္လက္မ်ားရရွိဖုိ႔ ႀကိဳးပမ္းၾကပါတယ္။

အစုိးရကလည္း စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းမ်ား မွ်တစြာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏုိင္ေရးနဲ႔ စီးပြါးေရးလုပ္ငန္းဆုိင္ရာ အေလ႔အက်င္႔ေကာင္းမ်ားျဖင္႔ ထိန္းညွိႏုိင္ေရးအတြက္ ဥပေဒမ်ား၊ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကုိ ျပဌာန္းေပးၿပီး အျပန္အလွန္အားျဖင္႔ ကုမၸဏီမ်ားအေနနဲ႔ ျပဌာန္းခ်က္ေတြကို စြဲၿမဲစြာ လုိက္နာေစခ်င္ၾကပါတယ္။

အလုပ္သမားသမဂၢမ်ားကလည္း ကုမၸဏီအတြက္ ထုတ္လုပ္စြမ္းအား ျပည္႔၀ တဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြ ျဖည္႔ဆည္းေဆာင္ရြက္ေပးႏုိင္ၿပီး သူတို႔အဖြဲ႕၀င္ေတြ အတြက္ ကုမၸဏီမွ အက်ိဳးေက်းဇူးခံစားခြင္႔မ်ားကုိ ရရွိေစလုိၾကပါတယ္။

ေဒသခံျပည္သူေတြက ကုမၸဏီအတြက္ ေဒသဆုိင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ားနဲ႔ ပံ႔ပုိးထားၾကသလုိ ကုမၸဏီဘက္ကလည္း ေဒသခံေတြနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ တာ၀န္ယူႏုိင္စြမ္း ရွိေစခ်င္ၾကပါတယ္။ ျပည္သူလူထု တစ္ရပ္လုံးကလည္း ကုမၸဏီမ်ားအတြက္ တစ္မ်ိဳးသားလုံးဆုိင္ရာ အေျခခံအေဆာက္အဦးမ်ားနဲ႔ ကူညီေဆာင္ ရြက္ထားၿပီး ကုမၸဏီမ်ား တည္ရွိေနျခင္းေၾကာင္႔ အရည္အေသြးျပည္႔၀သည္႔ ဘ၀မ်ား ျဖစ္ထြန္းေစလုိၾကပါတယ္။

ဒါ႔ေၾကာင္႔ ကုမၸဏီမ်ားအေနနဲ႔ စီးပြါးေရးဆုိင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာမ်ားကုိ ပုံေဖာ္ရာမွာ Stakeholder မ်ားနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ မ်ားစြာထည္႔သြင္း စဥ္းစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေဖာ္ျပပါအခ်က္မ်ားကုိ လ်စ္လ်ဴရႈခဲ့မယ္ဆုိရင္ေတာ႔ Stakeholder ေတြရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ ေပ်ာက္ဆုံးကာ ကုမၸဏီ ေရရွည္တည္တံ႔ဖုိ႔ ခက္ခဲႏုိင္ပါတယ္။

ရွယ္ယာရွင္ေတြက သူတုိ႔ရွယ္ယာေတြကုိ ျပန္လည္ေရာင္းခ်တာမ်ိဳး၊ ၀န္ထမ္းေတြကလည္း ကုမၸဏီကုိ စြန္႔ခြါ သြားတာမ်ိဳး၊ ကုမၸဏီရဲ႕ ေဖာက္သည္မ်ား( Customers)ကလည္း အျခားထုတ္ကုန္မ်ားကုိ ေျပာင္းလဲအားေပး ျခင္းမ်ိဳး၊ ကုန္ၾကမ္းေထာက္ပံ႔ေပးေနသူမ်ား (Suppliers)ကလည္း ယုံၾကည္အားထားရတဲ႕ ၀ယ္လက္သစ္ဆီ ေျပာင္းေရႊ႕သြားတာမ်ိဳး ႀကဳံရႏုိင္ပါတယ္။ ဒါ႔အျပင္ အလုပ္သမားသမဂၢကလည္း အလုပ္သမားဆုိင္ရာ အျငင္းပြါး မႈေတြအတြက္ ေတာင္းဆုိ လာျခင္း၊ ေဒသခံျပည္သူေတြကလည္း သူတုိ႔အရပ္ေဒသမွာ ကုမၸဏီရဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ တည္ရွိေနမႈကုိ ကန္႔ကြက္တားဆီးလာျခင္း၊ ျပည္သူလူထု ကလည္း လူေနမႈဘ၀အရည္အေသြးကုိ ထိခုိက္ႏုိင္တဲ႔ ကုမၸဏီမ်ားနဲ႔ပတ္သက္လုိ႔ အေရးယူေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ ဖိအားေပး ေတာင္းဆုိလာျခင္းမ်ား ျဖစ္ပြါးလာႏုိင္ပါတယ္။

ကုမၸဏီအေနနဲ႔ Stakeholder မ်ားအားလုံးရဲ႕ ေတာင္းဆိုမႈေတြကုိ အၿမဲတမ္း ေက်နပ္ႏွစ္သက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ဖုိ႔ အခက္အခဲရွိႏုိင္ပါတယ္။ ကြဲျပားေနတဲ႔ အုပ္စုေတြရဲ႕ ေတာင္းဆုိခ်က္ ဦးတည္ရည္မွန္းခ်က္ေတြ ဟာ အျပန္အလွန္ ထုိးႏွက္ေနတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင္႔ လုပ္ခလစာတုိးျမွင္႔ေပးဖုိ႔ အလုပ္သမားသမဂၢရဲ႕ေတာင္းဆုိခ်က္ဟာ သင္႔ေလ်ာ္တဲ႔ေစ်းႏႈန္းျဖစ္ဖုိ႔ ေဖာက္သည္မ်ားရဲ႕ေတာင္းဆုိခ်က္၊ လက္ခံႏုိင္ေလာက္တဲ႔ အျမတ္ရရွိဖုိ႔ ရွယ္ယာရွင္မ်ားရဲ႕ေတာင္းဆုိခ်က္ေတြနဲ႔ အျပန္အလွန္ ထုိးႏွက္ႏုိင္ပါတယ္။

ထုိအတြက္ ကုမၸဏီအေနနဲ႔ ေရြးခ်ယ္မႈျပဳလုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ကုမၸဏီအတြက္ အေရးပါတဲ႔ Stakeholder ေတြကုိ ခြဲျခားသတ္မွတ္ကာ စီးပြါးေရးမဟာဗ်ဴဟာမ်ားပုံေဖာ္ရာမွာ ဦးစားေပးေဆာင္ရြက္ႏုိင္ပါတယ္။ ပုံမွန္အားျဖင္႔ ကုမၸဏီနဲ႔တုိက္ရုိက္ဆက္ႏြယ္ေနတဲ႔ ေဖာက္သည္မ်ားရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္မ်ားကုိ ေက်နပ္ႏွစ္သက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္ျခင္းမရွိတဲ႔ ကုမၸဏီေတြဟာ ၀င္ေငြထိခုိက္ႏုိင္ပါတယ္။
Source: Strategic Management Theory