(မွဴးေဇာ္)
နိဒါန္း
အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ထူေထာင္ခဲ့ၾကသူမ်ားသည္ အာဏာႀကီး သံုးရပ္အၾကား မည္သူ႔ မည္သူကမွ် အေလးသာမႈ မရွိေစဘဲ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈ Check And Balance တစ္ပတ္လည္ေစရန္ စဥ္းစားေတြးေခၚ မူဝါဒခ်မွတ္ခဲ့သည္။
အာဏာႀကီးသံုးရပ္အၾကား ဆက္ဆံေရး၏ အႏွစ္ခ်ဳပ္မွာ ‘မွ်ေျခ’ သာလွ်င္ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ျပည္ေထာင္စု ထူေထာင္ခဲ့သူ ဘိုးေဘးမ်ားသည္ ကြန္ဂရက္-သမၼတ-တရား႐ုံးခ်ဳပ္ တို႔အၾကား၊ အထက္လႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ေအာက္လႊတ္ေတာ္ႏွစ္ခု အၾကား၊ ဖက္ဒရယ္အစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္အစိုးရမ်ား အၾကား၊ အ႐ြယ္အစား အမ်ဳိးမ်ဳိး ရွိေနၾကေသာ ျပည္နယ္မ်ား အခ်င္းခ်င္းအၾကား၊ အစိုးရ အခြင့္အာဏာႏွင့္ ျပည္သူ႔အခြင့္အေရး တို႔အၾကား မည္သည္ကမွ တစ္ဖက္ေစာင္းနင္း အသာစီး မရရွိေစေရးအတြက္ အခ်င္းခ်င္း အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းသည့္ Check And Balance မ်ားျဖင့္ ခ်ိတ္ဆက္ထားၿပီး ‘မွ်ေျခ’ တစ္ရပ္ ဖန္တီးထားျခင္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း ကြန္ဂရက္အမတ္ လီဟယ္မင္တန္က ရွင္းလင္း ေျပာၾကားခဲ့သည္။ ယင္းမွ်ေျခ ပ်က္ျပားသြားၿပီ ဆိုလွ်င္ အေျခခံဥပေဒပါ မူေဘာင္က်ဳိး ပ်က္သြားၿပီ ျဖစ္ၿပီး မွ်ေျခ မပ်က္ျပားေရးအတြက္ အစဥ္အဆက္ ႏိုင္ငံျပဳ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက မွ်ေျခေပၚ မွ်ေျခထပ္ဆင့္၍ ခိုင္မာတည္ၿငိမ္ေသာ မွ်ေျခအေထာက္အကူျပဳ အင္စတီက်ဴးရွင္းမ်ား ထူေထာင္လာခဲ့ၾကသည္။ ယင္းတို႔မွာ မီဒီယာ၊ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ျပည္သူမ်ား ကိုယ္တိုင္ပင္ ျဖစ္သည္။
တတ္ႏိုင္သမွ် အညီအမွ်
အေမရိကန္ အေျခခံဥပေဒတြင္ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ထားေသာ စနစ္အရ ကြန္ဂရက္၊ သမၼတႏွင့္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ ဟူသည္မွာ ဥပေဒျပဳေရး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ တရားစီရင္ေရးဟူေသာ အာဏာႀကီးသံုးရပ္ကို သီးျခားစီ ခြဲေဝရယူသည့္ Separated Institutions Sharing Powers မ်ားပင္ ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ Supreme Court သည္ တရားစီရင္ေရး အျပင္ Judicial Review ကိုပါ ရယူထမ္းေဆာင္ရသည္။ အေမရိကန္ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒတြင္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္အား Judicial Review ကိုပါ ရယူထမ္းေဆာင္ရန္ ျပ႒ာန္းထားျခင္း မရွိေသာ္လည္း အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲခဲ့သူမ်ားက တရား႐ုံးခ်ဳပ္သည္ ကြန္ဂရက္မွ ျပ႒ာန္းေသာ ဥပေဒမ်ား အေျခခံဥပေဒႏွင့္ မညီညြတ္ဟူ၍ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာႏိုင္ေၾကာင္း ရွင္းလင္းခ်က္မ်ား ထားရွိခဲ့သည္။ တရား႐ုံးခ်ဳပ္သည္ ဥပေဒျပဳသူမ်ား၏ အခြင့္အာဏာကို Check and Balance ျပဳလုပ္ၿပီး ကြန္ဂရက္၏ ပါဝါကို ျပန္လည္ ကန္႔သတ္ျခင္း ျဖစ္သည္ဟု ဆိုသည္။ အေစာဆုံး ဥပမာအားျဖင့္ ၁၈၅၁ ခုႏွစ္တြင္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္သည္ ၁၈၂၀ ျပည့္ႏွစ္၌ ကြန္ဂရက္က ျပ႒ာန္းခဲ့ေသာ ဥပေဒတစ္ရပ္ကို အေျခခံဥပေဒႏွင့္ မညီညြတ္ေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ ေၾကညာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ တရားသူႀကီးမ်ား သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားကို ခ်ဳိးေဖာက္ပါက ကြန္ဂရက္မွ စြပ္စြဲျပစ္တင္ျခင္း နည္းလမ္းျဖင့္ ျဖဳတ္ခ်ႏိုင္ရာ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းသည့္ ယႏၲရားမွာ အဆက္အစပ္ ရွိေနသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒႏွင့္ ကြာျခားသည္မွာ လႊတ္ေတာ္က ျပ႒ာန္းလိုက္သည့္ ဥပေဒမ်ားကို Judicial Review လုပ္ရမည့္ တာဝန္ကို သီးျခားလြတ္လပ္ေသာ ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံဥပေဒဆိုင္ရာ ခုံ႐ုံးသို႔ တိက်ရွင္းလင္းစြာ ေပးအပ္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ သမၼတအိုဘားမားသည္ လည္းေကာင္း၊ ၎ေရွ႕က အိမ္ျဖဴေတာ္တြင္ ရွစ္ႏွစ္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ ေဂ်ာ့ဒဗလ်ဴဘြရွ္သည္ လည္းေကာင္း သမၼတအျဖစ္ စတင္တာဝန္ထမ္းေဆာင္သည့္ အခ်ိန္တြင္ ေျပာၾကားခဲ့ၾကသည့္ ရာထူးလက္ခံ မိန္႔ခြန္းမ်ား၌ ဥပေဒမ်ားျပဳရာတြင္၊ မူဝါဒမ်ား ခ်မွတ္ရာတြင္ ဒီမိုကရက္ႏွင့္ ရီပတ္ဘလီကန္ ပါတီႀကီး ႏွစ္ခုလုံး၏ သေဘာတူညီမႈ ရယူသြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားခဲ့ၾကသူမ်ားသာ ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္လည္း ဘြရွ္လက္ထက္တြင္ Signing Statement မ်ား၌ ျပင္းထန္ေသာ သမၼတ အခြင့္အာဏာကို ျမႇင့္တင္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရၿပီး အိုဘားမား လက္ထက္တြင္လည္း Signing Statement အမ်ားအျပား ထုတ္ျပန္ခဲ့ရသည့္ အေျခအေနမ်ားကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။
အမွန္စင္စစ္ ဒီမိုကေရစီ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ၾကေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အေျခခံဥပေဒမ်ားျဖင့္ ႏိုင္ငံကိုဖြဲ႕စည္း တည္ေဆာက္ၾကရာ၌ မ႑ိဳင္ႀကီးတစ္ခုခုက အသာစီး မရရွိေစရန္အတြက္ တတ္ႏိုင္သမွ် အညီအမွ် အာဏာခြဲေဝ ေပးထားၾကၿပီး ထိုအညီအမွ် ခြဲေဝေပးထားေသာ အာဏာမ်ားကို လိုရာဆြဲ၍ လုပ္ခ်င္ရာ မလုပ္ႏိုင္ၾကေစရန္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းေရး ဟူေသာ မွ်ေျခတစ္ရပ္ ဖန္တီးေပးထားၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ဥပေဒျပဳေရးကို တရား႐ုံးခ်ဳပ္၏ Judicial Review၊ သမၼတ၏ ဗီတိုအာဏာတို႔ျဖင့္ ျပန္လည္ ထိန္းေက်ာင္းမႈျပဳၿပီး ဥပေဒျပဳ လႊတ္ေတာ္အမတ္မ်ားကို ၎တို႔ကို တင္ေျမႇာက္လိုက္ေသာ မဲဆႏၵရွင္ ျပည္သူမ်ား၏ Recall Process ျဖင့္ ျပန္လည္ ထိန္းေက်ာင္းမႈျပဳသည္။ သမၼတ၊ ဝန္ႀကီးမ်ားႏွင့္ တရားသူႀကီး မ်ားကိုလည္း ကြန္ဂရက္က ျပန္လည္ ထိန္းေက်ာင္းမႈျပဳကာ ျပည္နယ္လႊတ္ေတာ္မ်ား၏ သီးျခားလြတ္လပ္စြာ တည္ရွိေသာ ရပ္တည္မႈကိုလည္း အာမခံ ေပးထားေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခခံဥပေဒတြင္ အာဏာခြဲေဝမႈအတြက္ အသက္ေသြးေၾကာျဖစ္ေသာ ‘အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈ၏ မွ်ေျခ’ မ်ား ျပည့္ျပည့္စုံစုံ ပါရွိေစရန္ ေရးဆြဲသူတို႔က ထည့္သြင္းစဥ္းစား ေရးဆြဲျပ႒ာန္းထားခဲ့ၾကၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။
အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈသည္သာ
အေမရိကန္ အေျခခံဥပေဒတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးႏွင့္ ဥပေဒျပဳေရးတို႔ ကိစၥရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေစရန္ ဖန္တီးထားျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ သမၼတသည္ ကြန္ဂရက္၏ သေဘာတူညီခ်က္ျဖင့္ စစ္ေၾကညာရမည္ ျဖစ္ေသာ္လည္း သမၼတသည္ စစ္ေသနာပတိခ်ဳပ္ ျဖစ္သည္။ သမၼတသည္ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူစာခ်ဳပ္မ်ားကို ဆီးနိတ္ႏွင့္ ညႇိႏိႈင္းတိုင္ပင္ၿပီး လက္မွတ္ ေရးထိုးႏိုင္သည္။ ကြန္ဂရက္သည္ အစိုးရဌာနမ်ား၊ တရား႐ုံးမ်ား (႐ုံးဌာနမ်ား) ထူေထာင္ရန္ အတည္ျပဳေပးႏိုင္ေသာ္လည္း သမၼတသည္ တရား႐ုံးခ်ဳပ္ အပါအဝင္ ႐ုံးဌာနမ်ား၏ အႀကီးအကဲမ်ား၊ ဝန္ထမ္းအႀကီးအကဲမ်ား (လူမ်ား) ကို ခန္႔အပ္ တာဝန္ေပးအပ္ရသည္။ ကြန္ဂရက္သည္ ဘတ္ဂ်က္ကို အတည္ျပဳခြင့္ ျပဳေပးႏိုင္ေသာ္လည္း သမၼတ က ဘတ္ဂ်က္ေရးဆြဲရမည္၊ ဘတ္ဂ်က္ သုံးစြဲရမည္ ျဖစ္သည္၊ ကြန္ဂရက္က ေငြကိုကိုင္ၿပီး မသုံးရေပ။ အေမရိကန္ အေျခခံဥပေဒ ေရးဆြဲခဲ့သူတို႔၏ အဆိုအရ ခြဲေဝရရွိထားေသာ အာဏာကို က်င့္သုံးၾကရာ၌ အတူတကြ ညႇိႏိႈင္း ပူးေပါင္း ေဆာင္႐ြက္ၾကေစရန္ ရည္႐ြယ္ခဲ့ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းေရးထက္ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးကို ပိုမိုအေလးေပး ေဆာင္႐ြက္ခဲ့ၾကလွ်င္ ထိေရာက္ မွန္ကန္ၿပီး တရားမွ်တေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္မည္ဟု ဆိုသည္။
ယေန႔ ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ အနာဂတ္ ႏိုင္ငံ့သမိုင္းအတြက္ အေရးႀကီးလွေသာ သမိုင္းဝင္ ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံ တည္ေဆာက္ေရးကို ျဖတ္သန္းေနရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဒီမိုကေရစီ ႏုနယ္သလို အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းေရး အေတြ႕အႀကံဳမ်ားလည္း ႏုနယ္လွေသာ္လည္း ယခုကာလ က်င့္သုံးေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား ေကာင္းမြန္လွ်င္ ေကာင္းမြန္သည့္အေလ်ာက္ အနာဂတ္ မ်ဳိးဆက္မ်ားအတြက္ အေမြခံေကာင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာေစမည္ ျဖစ္သည္။ ဆိုရလွ်င္ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ၏ အနာဂတ္တြင္ ထြက္ေပၚလာမည့္ သမိုင္းကို ယေန႔ Stakeholder မ်ား၊ ႏိုင္ငံျပဳ ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ေရးသားေနၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ မ႑ိဳင္ႀကီး သံုးရပ္စလုံးသာမက မီဒီယာႏွင့္ အရပ္ဘက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားသည္လည္း သန္း ၆၀ အတြက္ ႀကဳိးပမ္း ေဆာင္႐ြက္ေနၾကျခင္း ျဖစ္ရာ Common Ground တူညီေနသည့္ေနာက္ မည္သည့္အတြက္ေၾကာင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္တတ္ေသာ ယဥ္ေက်းမႈကို မထူေထာင္ႏိုင္ပါသနည္း။ ပါလီမန္ ဒီမိုကေရစီ အကြဲအၿပဲမ်ားက ထင္ထင္ရွားရွား ျပဆိုခဲ့ေသာ ‘ႏိုင္ငံေရးႏွင့္တူေသာ ႏိုင္ငံေရး’ အားနည္းသည့္ ဓေလ့ကို သင္ခန္းစာယူရန္ လိုအပ္ေပမည္။
အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈဟု ဆိုရာတြင္ မိမိက အျခားသူမ်ားအား ထိန္းေက်ာင္းျခင္းကို ျပဳၾကရာ၌ မိမိကိုအျခားသူမ်ားက ျပန္လည္ ထိန္းေက်ာင္းျခင္းကို ၾကည္ၾကည္ျဖဴျဖဴ လက္ခံတတ္ၾကရန္၊ မွန္မွန္ကန္ကန္ လမ္းဖြင့္ေပးရန္ အေရးႀကီးသည္။ ဆိုလိုသည္မွာ ‘ထိန္းရန္’ စိတ္အား ထက္သန္သလို ‘အထိန္းခံႏိုင္ရန္’ လည္း စိတ္လိုလက္ရရွိရန္ လိုအပ္မည္ကို ဆိုလိုျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤေနရာတြင္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈ ယႏၲရား တစ္ပတ္လည္ေရးအတြက္ ‘မွ်ေျခ’ တစ္ခု ဖန္တီးမႈသည္ မ်ားစြာ အေရးႀကီးလွသလို မွ်ေျခပ်က္လွ်င္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းျခင္း လုပ္ငန္းစဥ္ အလိုအေလ်ာက္ ပ်က္ျပားေစမည္ကိုလည္း သတိခ်ပ္ၾကရန္ လိုအပ္လွေပသည္။ တစ္ကြက္တည္း၊ တစ္မ်က္ႏွာတည္းကို မၾကည့္ဘဲ တစ္ခုလုံးသေဘာ၊ မဟာဗ်ဴဟာသေဘာ ၿခံဳငုံသုံးသပ္ ၾကည့္ျမင္ႏိုင္မွသာ သန္း ၆၀ ဟူေသာ ဘက္တစ္ဖက္တည္းတြင္ စုစည္းၾကမည္ ျဖစ္သည္။
သို႔ျဖစ္ရာ တတ္ႏိုင္သမွ် အညီအမွ် ခြဲေဝေပးထားေသာ မ႑ိဳင္ႀကီး သံုးရပ္အၾကား အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈ၏ မွ်ေျခတစ္ခု တည္ၿငိမ္မွန္ကန္ မွ်တေစေရးအတြက္ အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းမႈထက္ သန္း ၆၀ ကို မ်က္ႏွာမူေသာ အျပန္အလွန္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္မႈမ်ား ထြန္းကားၾကပါမည့္အေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုး တင္ျပလိုက္ရေပသည္။
Credit To The Voice Weekly