လြတ္လပ္ေရးအႀကိဳကာလ ေအာင္ဆန္းအက္တလီ စာခ်ဳပ္၏ အႏွစ္သာရ နီၿငိမ္း

(၀ဲမွယာ) မစၥတာ အက္တလီ၊ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း၊ ဦးေစာ (မ်က္မွန္)၊ ဦးတင္ထြဋ္
၁၉၄၈ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာတစ္ႏုိင္ငံလုံး လြတ္လပ္ေရးရခဲ့သည္မွာ ႏု-အက္တလီ စာခ်ဳပ္ေၾကာင့္ဟု လူသိမ်ားသည္။ သမုိင္းကို စစ္စစ္ေပါက္ေပါက္ ေလ့လာလွ်င္ လြတ္လပ္ေရးရျခင္းသည္ ေအာင္ဆန္းအက္တလီစာခ်ဳပ္အေပၚ၌ အေျခခံသည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအေနျဖင့္ ၿဗိတိသွ်စနစ္ ဓနသဟာယအတြင္း ေနသည္ျဖစ္ေစ၊ မေနသည္ျဖစ္ေစ ေဆာလ်င္စြာ လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ ဗုိလ္ခ်ဳပ္က ေမွ်ာ္မွန္းသည္။ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တို႔ သေဘာတူညီခ်က္မ်ား အျပည့္အစုံမွာမရပါ။ ယခုရွာေဖြရသည္ကို ဂ်ာနယ္မွ တင္ျပလုိက္ပါသည္။ ေခါင္းစီးအလုိက္ေဖာ္ျပပါမည္။
တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္
၁၉၃၅ ခု အက္ဥပေဒအရ ဥပေဒျပဳအဖြဲ႕အစား တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္တစ္ခု လႊတ္ေတာ္တစ္ရပ္ကို ေရြးေကာက္တင္ေျမႇာက္ဖို႔လိုသည္။
ဧၿပီလအတြင္း လူမ်ဳိးသီးျခားမထားေသာအစု၊ ကရင္အမ်ဳိးသားအစု၊ အဂၤလိပ္၊ ျမန္မာ ကျပားအစုတို႔အတြက္ ေရြးေကာက္ပြဲက်င္းပမည္။ ထိုအစုအဖြဲ႕တုိင္းက ကိုယ္စားလွယ္ႏွစ္ဦးစီ လႊတ္ရမည္။
ေခတ္ေျပာင္းခ်ိန္က အေရးႀကီး
၁၉၃၅ ခုတြင္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ အက္ဥပေဒပါ အထူးအာဏာမ်ားႏွင့္ ၄၅း၃ ယာယီစီမံခ်က္ ဥပေဒမ်ား ေပါင္းစပ္ကာ ဘုရင္ခံကာင္စီတြင္ အမိန္႔မ်ားထုတ္ျပန္ ဆာင္ရြက္ၾကမည္။
အထူးေဆာင္ရြက္ရန္လိုသည္ဟူေသာ ထင္ျမင္ခ်က္မ်ားရွိလွ်င္  အစိုးရက က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔စဥ္းစားမည္။
ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕
ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕အတြင္း ၁၉၄၅ ခုႏွစ္ အက္ဥပေဒပါျပ႒ာန္းခ်က္မ်ားအတုိင္း ဥပေဒျပဳေကာင္စီရွိမည္။ ထိုေကာင္စီအတြက္ ၅၁ ဦးမွ ၁၀၀ အထိ ပါ၀င္ရန္ လ်ာထားသည္။
တုိင္းျပဳျပည္ျပဳလႊတ္ေတာ္အတြက္ ေရြးေကာက္ျခင္းမ်ား ၿပီးဆုံးသည္ႏွင့္ ဘုရင္ခံသည္ ဦးေရ ၁၀၀ ပါ ဥပေဒျပဳေကာင္စီကို ခန္႔အပ္မည္။ ထိုေကာင္စီတြင္ တုိင္းရင္းသားမဟုတ္သူ လူနည္းစု ကိုယ္စားလွယ္မ်ားလည္း ပါ၀င္ရမည္။ ထိုကိုယ္စားလွယ္မ်ားကို တုိင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္ကေရြးခ်ယ္ရန္။
ၾကားျဖတ္အစိုးရအဖြဲ႕  ေဆာင္ရြက္ရန္မ်ား
ဘုရင္ခံ၏ အာဏာကိုေျပာင္းလဲပစ္ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ေသာ္လည္း ၾကားျဖတ္အစိုးရသည္ အိႏၵိယတြင္ လုပ္သလိုလုပ္မည္။
ဒိုႏိုမီနီယမ္ အစိုးရကို ဘုရင္ခံက တုိင္ပင္ဖြဲ႕စည္းရပါမည္။ ႏုိင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္ေရးတြင္ အမႈေဆာင္ေကာင္စီက အစိုးရအႀကီးအကဲကို လြတ္လြတ္လပ္လပ္ေရြးခ်ယ္ေပးရမည္။
ကာကြယ္ေရး၊ ႏုိင္ငံျခားေရးကိစၥရပ္မ်ားကို အမႈေဆာင္ေကာင္စီအစိုးရက တင္သြင္းရမည္။
ထိုကိစၥမ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ ဘုရင္ခံက ကာကြယ္ေရးႏွင့္ ႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားကို တာ၀န္လႊဲမည္။ အမႈေဆာင္ေကာင္စီအစိုးရသည္ စီမံကိန္းႏွင့္အုပ္ခ်ဳပ္မႈကိစၥရပ္မ်ားကို ကင္းလြတ္ခြင့္ရမည္။
ကုလသမဂၢ၀င္ခြင့္
ႏုိင္ငံျခားေရးကိစၥရပ္မ်ား ေဆာင္ရြက္ရန္ လန္ဒန္တြင္ မဟာမင္းႀကီးတစ္ဦး ခန္႔ထားရမည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ ကုလသမဂၢ၀င္ျဖစ္ေရး အခ်ိန္အခါအရ ဘုရင့္အစိုးရက ေထာက္ခံခ်က္ေပးမည္။ ဤေနရာ၌  UN အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ကိုလည္း တုိင္ပင္ရမည္။
အျခားေသာ ႏုိင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားအတြင္းသို႔ ျမန္မာ၀င္လိုလွ်င္ ခြင့္ျပဳခ်က္ရေရး ဘုရင့္အစိုးရအဖြဲ႕ထံ ခ်ဥ္းကပ္လုပ္ေဆာင္မည္။
ကာကြယ္ေရး
(က) ျမန္မာႏုိင္ငံ၌ထားသည့္ စစ္သည္မ်ားသည္ အဂၤလိပ္အစိုးရ အုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္၌ ရွိသည္။
(ခ) ျမန္မာစစ္သည္အားလုံး ျမန္မာအစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္၌ ရွိသည္။
(ဂ) လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႕မ်ား၏ အႀကီးအကဲသည္ ဘုရင္ခံႏွင့္ျမန္မာအစိုးရ လက္ေအာက္ခံျဖစ္ရမည္။
(ဃ) မဟာမိတ္အခ်င္းခ်င္း စစ္ဘက္လုပ္ငန္းမ်ား မၿပီးေသး၍ လက္နက္ကုိင္အားလုံး၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွတပ္မွဴးေအာက္၌ ရွိေနလိမ့္မည္။
(င) ႏွစ္ဖက္အစိုးရတို႔က ကာကြယ္ေရးအတြက္ ကူညီရန္တာ၀န္ရွိသည္။
(စ) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအသစ္ထူေထာင္ၿပီးလွ်င္ ၿဗိတိသွ် စစ္တပ္မ်ားအတြက္ ထားေရး၊ မထားေရး ၿဗိတိန္အစိုးရႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရညႇိႏွႈိင္းလုပ္ေဆာင္မည္။
နယ္ျခားကိစၥရပ္မ်ား
ႏွစ္ဖက္အစိုးရ သေဘာတူၿပီး ျဖစ္သည့္အတုိင္း ေတာင္တန္း ေျမျပန္႔အက်ဳိးရွိေအာင္ ပူးတြဲလုပ္ကုိင္မည္။
ျပည္နယ္ ျပည္မ လြတ္လပ္စြာကူးသန္းခြင့္ရွိသည္။
မၾကာမီ က်င္းပမည့္ ပင္လုံညီလာခံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားထံ နယ္ျခားအုပ္ခ်ဳပ္ေရးအတြက္ အမႈေဆာင္၀န္ႀကီးတစ္ဦးစီခန္႔ထားေရးလုပ္ေဆာင္မည္။
ပင္လုံကြန္ဖရင့္ၿပီးလွ်င္ ၿဗိတိသွ်အစိုးရ ႏွင့္ ျမန္မာအစိုးရတို႔အၾကား ေတာင္တန္းသားမ်ားဆုိင္ရာ သေဘာတူညီခ်က္ယူမည္။
နယ္ျခားေဒသမ်ားႏွင့္ ေပါင္းစည္းရန္ စုံစမ္းေရးေကာ္မရွင္ထူေထာင္မည္။ ထုိေကာ္မရွင္တြင္  ျပည္နယ္၊ ျပည္မကိုယ္စားလွယ္မ်ား အခ်ဳိးက်ပါ၀င္မည္။
ဥကၠ႒မွာ ျမန္မာျပည္ျပင္ပမွ ၾကားေနပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ရမည္။
ဘ႑ာေရးသေဘာတူညီခ်က္
ျမန္မာႏုိင္ငံေတာ္က ကုိယ္ပုိင္ဘ႑ာေရး အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရွိသည္ကို ၿဗိတိသွ်အစိုးရက သေဘာတူသည္။
ႏုိင္ငံတကာ ေငြေၾကးရန္ပုံေငြအဖြဲ႕ႏွင့္ ကမၻာ့ဘဏ္ World Bank တြင္ ျမန္မာအဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ေရး ၿဗိတိသွ်အစိုးရက တာ၀န္ယူခဲ့ၿပီး ျဖစ္၏။
၄၅ ခု ေအာက္တိုဘာလမွ ၄၆ ခု စက္တင္ဘာလအထိ အတိုးလြတ္ေငြဒဂၤါး ႏွစ္သန္းရခဲ့ၿပီး ၄၆ ခု ေအာက္တိုဘာမွ ၄၇ ခု စက္တင္ဘာအထိ ၇၅ သန္း ရရန္သေဘာတူညီခ်က္ရသည္။
ၿဗိတိသွ်အစိုးရက ပေရာဂ်က္စီမံကိန္း ဘတ္ဂ်က္ကို အခ်ဳပ္အခ်ယ္ကန္႔သတ္မႈ မျပဳသတ္မွတ္ ေခ်းေငြရရန္ ၿဗိတိသွ်တို႔က စုံစမ္းေပးမည္။
တစ္ဦးအေပၚတစ္ဦးက တာ၀န္မထားဘဲ ဘ႑ာေရးကို ထပ္မံတြဲဖက္စစ္ေဆးၾကရန္။
အျခားလုပ္ငန္းအခ်ဳိ႕
ၿဗိတိသွ်အစိုးရႏွင့္ ျမန္မာအလုပ္အမႈေဆာင္အစိုးရတို႔သည္ ယခုနည္းအတုိင္း႐ုိင္းပင္းျခင္း၊ တုိင္ပင္ျခင္းကို ဓနသဟာယ သို႔ ၀င္သည္ျဖစ္ေစ၊ မ၀င္သည္ျဖစ္ေစ တိုးတက္ေအာင္ျပဳလုပ္ရမည္။ ျမန္မာႏုိင္ငံ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအသစ္မစမီ အနာဂတ္တြင္ျဖစ္ေပၚမည့္ ကိစၥရပ္တုိင္းကို တစ္ဦးႏွင့္တစ္ဦး ႐ုိင္းပင္းကူညီရန္တို႔ ပါရွိသည္။
(ပုံ) စီအာအက္တလီ
၂၀ ေဒါင္းနင္းလမ္း
၁၉၄၇ ခု ဇန္န၀ါရီ ၂၇ ရက္
(ပုံ) ေအာင္ဆန္း
ျမန္မာအဖြဲ႕ေခါင္းေဆာင္
ဗမာျပည္
၂၇-၁-၁၉၄၇
ဤေအာင္ဆန္းအက္တလီစာခ်ဳပ္ႀကီး ကိုဦးေစာႏွင့္ သခင္ဗစိန္တို႔က သေဘာမတူသျဖင့္ Note of dissent by ဦးေစာ  U Saw and Tha khin Ba Sein ဟူေသာ အဂၤလိပ္လို ထည့္ေရးခဲ့သည္။ ေအာင္ဆန္းအက္တလီ စာခ်ဳပ္ေရးရာတြင္အပါးေတာ္ၿမဲ၊ ဗုိလ္ထြန္းလွက အခ်ိန္ျပည့္ လုိက္လံေဆာင္ရြက္ေပးသည္။ ထို႔ေနာက္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္တို႔အားလုံး ၃၁-၁-၁၉၄၇ ရက္တြင္ လန္ဒန္မွ ျမန္မာႏုိင္ငံသို႔ ျပန္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း စုေဆာင္းပါရွိသည့္ သတင္းေဟာင္းမ်ားကို တင္ျပအပ္ပါသည္။
က်မ္းကိုး
-    ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႏွင့္ေမာင့္ဗက္တန္ (ကို၀မ္း)
-    ျမန္မာ့သမုိင္းပုံရိပ္မ်ား (လာဘ္မိုးေဆြ ဦးသန္႔)
-    ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္းေကာက္ႏုတ္ခ်က္
Credit To First-11