ႏွစ္ဘက္အျပန္အလွန္ ညွိႏႈိင္းအေလၽႊာ့ေပးေစ့စပ္တဲ့ဓေလ့မ်ဳိး ထြန္းကားဖို႔ လိုပါတယ္ - ေက်ာ္၀င္း

(Myanmar Peace Chronicle ႏွင့္အင္တာဗ်ဴး)

လက္ရွိ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ေပၚမွာ ဆရာ့ရဲ႕အျမင္ကို သိခ်င္ပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံမွာ ေတာတြင္းလက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြနဲ႕၊ တစ္ခ်ိန္တည္း တစ္ၿပိဳင္တည္းေလာက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ႀကိဳးစားခဲ့ၾကတာ သံုးႀကိမ္ရွိတယ္။ ၁၉၆၃ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီေခတ္ဦးက တစ္ခါ၊ အရင္ အစိုးရလက္ထက္ ၁၉၉၀ ျပည့္လြန္ႏွစ္ေတြက တစ္ခါ၊ အခုအစိုးရသစ္လက္ထက္ေနာက္ တစ္ခါ၊ စုစု ေပါင္းသံုးႀကိမ္ေပါ့။ ပထမအႀကိမ္က မေအာင္ျမင္ခဲ့ဘူး။ အဲ့ဒီတုန္းက အိုင္ဒီယိုလိုဂ်ီ အေၾကာင္းခံတဲ့ လက္နက္ကိုင္ေတြ(ဗကပနဲ႔အလံနီ)နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးမရခဲ့တာ၊ အျပန္အလွန္ယံုၾကည္မႈမရွိလို႔ပါ။ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ေတြနဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲမွာ ႀကံဳခဲ့တဲ့ အဓိကအဖုအထစ္က ခြဲထြက္လိုက ခြဲထြက္ပိုင္ခြင့္ ဆုိတဲ့ကိစၥ။ (အခု - အိုင္ဒီအုိလိုဂ်ီ လက္နက္ကိုင္မရွိေတာ့ဘူး။ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ေတြဘက္ကလဲ ခြဲထြက္ေရးကို မေတာင္းေတာ့ဘူး။) ဒုတိယအႀကိမ္မွာေတာ့၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးပဲ ရခဲ့တယ္။ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲထိ မေရာက္ခဲ့ဘူး။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေရရွည္ခံတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး မရခဲ့တာလို႔ ထင္ပါတယ္။

အခုခ်ိန္မွာေတာ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္စရာ ပိုမ်ားလာတယ္။ အစိုးရဘက္က ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲ အထိ ဦးတည္ခ်က္ရွိတယ္။ လိုအပ္ရင္ - constitution ကိုပါျပင္မယ္လို႕ ဆုိတယ္။ လူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္ ေတြဘက္ကလဲ ခြဲထြက္ေရးကိစၥကို မေျပာေတာ့ဘူး။ ၿပီးေတာ့ ခါးသီးတဲ့ ျပည္တြင္းစစ္အေတြ႕အႀကံဳက ႏွစ္ဖက္စလံုးကို ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဘက္ မ်က္ႏွာမူလာေစတယ္လို႕ ထင္တယ္။ ေနာက္ ႏိုင္ငံတကာအခင္း အက်င္း။ ဒီေန႔ကမၻာႀကီးမွာ ‘လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး’ ေတြအတြက္ဘယ္လိုမွ အခြင့္မသာေတာ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လက္ရွိၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္အေပၚမွာ ကၽြန္ေတာ့အေနနဲ႔ေတာ့ အမ်ားႀကီးေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။

ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့အေၾကာင္း သိပါရေစ။

ဒီကေန႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံသြားေနတာက သံုးပြင့္ဆိုင္အေျပာင္းအလဲပါ။ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈ နဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ပါ။ ဒီသံုးခုလံုးရဲ႕ ရည္ရြယ္ခ်က္က ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးပဲ ေလ။ ဒီသံုးခုဟာ တစ္ခုနဲ႔ တစ္ခုဆက္ႏြယ္ေနတယ္။ ဒီထဲမွာမွ အေရးအႀကီးဆံုး ‘ဆံုခ်က္’ အက်ဆံုးက၊ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ သမိုင္းကိုျပန္ၾကည့္လိုက္ရင္ ဒီအဆက္အစပ္ကို ‘ဆဝါး’ ႏိုင္စရာ ရွိပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ ျပည္တြင္းစစ္ကို အေၾကာင္းခံၿပီး ‘စစ္ေဘာင္’ က်ယ္လာတာ၊ ‘စစ္ေဘာင္’ က်ယ္လာတာနဲ႕အမွ် ‘ဒီမိုကရက္တစ္ေဘာင္’ က်ဥ္းလာတာ၊ ေနာက္ဆံုးလံုးဝ ကိုေပ်ာက္သြားခဲ့ရတာ။ ျပည္တြင္းစစ္ တန္းလန္းနဲ႔ေတာ့၊ ‘စစ္ေဘာင္’ ကိုေလွ်ာ့ခ်ဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ ‘ဒီမုိကရက္တစ္ေဘာင္’ ခ်ဲ႕ယူ ဖို႔လဲ ခက္ေနဦးမွာပါ။ ဒါက ႏိုင္ငံေရဒျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈနဲ႕ အဆက္အစပ္။

စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈမွာလဲ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္နဲ႔ ဆက္စပ္ေနတာေတြရွိတယ္။ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့၊ မတည္ၿငိမ္တဲ့ ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာ၊ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈေတြ ဝင္လာဖို႔ လက္ေတြ႔မွာခက္တယ္။ ေနာက္ ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔စီးပြားေရးက သယံဇာတ ထုတ္ယူသံုးစြဲမႈအေပၚ အဓိက အားျပဳေနရဆဲပါ။ သယံဇာတအမ်ားစုက၊ စစ္ျဖစ္ေနတဲ့ ေဒသေတြမွာ ရွိေနေတာ့ အျပည့္အဝထုတ္ယူသံုးစြဲဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။

တကယ္လို႔ ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရးသာ အေျခအေနေကာင္းလာရင္ ႏိုင္ငံေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ေရာ၊ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈအတြက္ပါ လမ္းပြင့္လာလိမ့္မယ္။ ဒါဆိုရင္ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္မႈကို ေမွ်ာ္လင့္လို႔ရၿပီေပါ့။

တျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ေတြနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလုပ္ငန္းစဥ္ေတြမွာ ဘာေတြ ကြာျခားမႈရွိသလဲ။

ေရဘုယ်တူညီခ်က္ေတြ ရွိႏိုင္ေပမဲ့၊ မတူတာေတြအမ်ားႀကီးပါ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံရဲ႕ ‘ထူးျခားခ်က္’ ေတြကို ညဏ္မိီသမွ် တန္းစီေျပာသြားပါမယ္။

၁။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ လူအဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ‘ ႏိုင္ငံေရးဓေလ့’ (political culture) ကိုျပန္ၾကည့္ရင္ ‘ယံုၾကည္မႈ’ သိပ္အားနည္းတာကို ေတြ႕ရမယ္။ ပညာရပ္ ဆန္ဆန္ေျပာရရင္ ‘ very short radius of trust’ ေပါ့။

၂။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ရဲ႕ အမ်ိဳးသားလြတ္လပ္ေရး လႈပ္ရွားမႈကို ျပန္ၾကည့္ရင္ ‘ စစ္ဓေလ့’ ကဲေနတာကို ေတြ႔ရတယ္။ Democratic politics ထက္ militant politics ကပိုေရွ႕ေရာက္ေနတယ္။

၃။ ဒီေန႔အထိ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ႏိုင္ငံေရးကို ၾကည့္ရင္လဲ ‘ဆန္႔က်င္လက္အခ်င္းခ်င္း၊ အျပန္အလွန္ဖယ္ထုတ္ဖို႔ အားသန္တဲ့ ရယ္ဒီကယ္ ႏိုင္ငံေရး’ (radical politics) ကသာ အေပၚစီးရေနတယ္။ ‘ဆန္႔က်င္ဘက္ေတြ၊ အေၾကအလည္ညိႇႏႈိင္း အေျဖရွာ၊ အျပန္အလွန္ အေလွ်ာ့ေပးေစ့စပ္တဲ့ ဒီမုိကေရစီႏိုင္ငံေရး’ (Democratic politics) က အခုထိ အားနည္းေနဆဲပဲ။

၄။ ေနာက္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ ျပည္တြင္းစစ္က လြတ္လပ္ေရးနဲ႔ ဖြားဖက္ေတာ္ ကမၻာေပၚမွာ အရွည္ဆံုး။ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ၿပီ။

၅။ ဗဟုႏိုင္ငံေရး စနစ္ေတြနဲ႕ ေဝးခဲ့ရတာကလဲ ရာစုဝက္နီးပါး။ ‘ဗဟုႏိုင္ငံေရး’ အေတြ႕အႀကံဳ ဆိုလို႔ ဆယ္စုႏွစ္ တစ္ခုေလာက္ပဲရွိတယ္။

၆။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာ၊ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕၊ လြန္ေရာကၽြံေရာ သံုးဖြဲ႕ေလာက္ထက္ မပုိဘူး။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ ေတာ့ လူမ်ိဳးစုတိုင္းေလာက္မွာ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႔ေတြရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕လူမ်ိဳးစုေတြမွာ ဆိုရင္ တစ္ခု မကဘူး။

၇။ ဒီလူမ်ိဳးစုလက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ေတြဟာ၊ တစ္ခုနဲ႕တစ္ခု သေဘာသဘာဝ အရေရာ၊ လက္နက္ကိုင္ တိုက္ပြဲသက္တမ္းပါ မတူဘူး။ (တစ္ခ်ိဳ႕က  ၄၈ ကတည္းက လက္နက္ကိုင္တာ၊ တစ္ခ်ိဳ႕က ၈၈ ေနာက္ပိုင္း မွ) ဒီေတာ့ ျပည္တြင္းစစ္ရဲ႕ ဒဏ္သင့္မႈေတြအေပၚ နားလည္ပံု အတုိင္းအတာခ်င္းမတူႏိုင္ဘူး။ ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံေရးမွာ ၾသဇာႀကီးခဲ့ဖူးတဲ့ ‘လက္ဝဲအိုင္ဒီအိုလိုဂ်ီ’ အေပၚတိမ္းညြတ္ပံုခ်င္းလဲ မတူၾကဘူး။

၈။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံေရးမွာ group psychology သေဘာေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္။ တစ္ေယာက္ခ်င္း၊ တစ္ဖြဲ႕ခ်င္းအရ ကိုယ္ပိုင္ခါးသီးတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳေတြေၾကာင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးတိမ္းညြတ္မႈေတြ ရွိၾကေပမဲ့ အစုအေဝးသေဘာျဖစ္လာရင္ တစ္မ်ိဳးတစ္မည္ ျဖစ္တတ္တယ္။ (ဒါက အေတာ္အေရးႀကီးမယ္ ထင္တယ္)

၉။ ျပည္တြင္းစစ္က အႏွစ္ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ၿပီဆိုေတာ့၊ ‘စစ္စီးပြားေရး’ နဲ႕ ‘စစ္အင္စတီက်ဴးရွင္း’ေတြက ႏွစ္ဘက္လံုးမွာ ‘ခိုင္’ေနၿပီ။ ‘ၿငိမ္းခ်မ္းေရး စီးပြားေရး’ နဲ႕ ‘ဒီမိုကရက္တစ္ အင္စတီက်ဴးရွင္း’ ေတြ တည္ေဆာက္ဖို႔ အမ်ားႀကီး ႀကိဳးပမ္းရဦးမယ္။ အခ်ိန္ေပးရလိမ့္မယ္။
ဒါေတြေၾကာင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္ဟာ တျခားႏိုင္ငံေတြထက္ ပိုခက္ႏိုင္ပါတယ္။ ပိုအခ်ိန္ယူ ရမယ္ထင္ပါတယ္။

အစိုးရနဲ႔ တိုင္းရင္းသားလက္နက္ကိုင္ေတြၾကားမွာ ခိုင္မာတဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးရရွိဖို႔အတြက္ ဘယ္အပိုင္းေတြကို  တိုးျမႇင့္လုပ္ေဆာင္သင့္သလဲ။

ေျပာရရင္ ျပည္တြင္းစစ္အစ၊ လြတ္လပ္ေရးေခတ္ဦးကတည္းက ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႀကိဳးပမ္းမႈေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ခရီးမေရာက္ခဲ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လဲ ျပန္ဆန္းစစ္ဖို႔လိုမယ္။ ကၽြန္ေတာ္ျမင္တာ ေျပာရရင္ အဲဒီတုန္းက ေတာတြင္းလက္နက္ကိုင္အင္အားစုေတြက ‘ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးေရးက ပထမ၊ ၿပီးမွ လက္နက္ စြန္႔တန္ စြန္႔မယ္’ ဒီလိုရပ္တယ္၊ အစိုးရက ‘ လက္နက္အရင္စြန္႔၊ တရားဝင္ပါတီအျဖစ္ ရပ္တည္ခြင့္ေပးမယ္’ ဒီလိုရပ္တယ္။ ဒါနဲ႔ပဲ ျပည္တြင္း စစ္မရပ္ႏိုင္ဘဲ ဒီမိုကေရစီသာ လံုးပါးပါးသြားခဲ့ရတာ။ အခုလည္း ဒီသေဘာပဲ။ အစိုးရက ‘တျပည္လံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ထုိးမယ္။ ၿပီးမွ ႏိုင္ငံေရးေဆြးေႏြးပြဲေတြ လုပ္ၾကမယ္’ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ေတြကေတာ့ ‘ႏိုင္ငံေရး ေဆြးေႏြးပြဲေတြ အရင္လုပ္မယ္။ အေျဖရမွ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္မယ္…’။ ဒါနဲ႔ပဲ အရင္တုန္းကလို ‘ေရႊျပည္ေတာ္ ေမွ်ာ္တိုင္းေဝး’ ျဖစ္သြားမွာ ကၽြန္ေတာ္ အစိုးရိမ္ဆံုးပဲ။ အဲလိုဆိုရင္ အားယူခါစ ဒီမိုကေရစီ ယိုင္လဲသြားႏိုင္တယ္။ သတိျပဳၾကဖို႔ပါ။

ၾကားထဲက ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ေမတၱာရပ္ခံခ်င္တာက “ေယဘုယ် ႏိုင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရေအာင္ အရင္လုပ္ၾကပါ။ ဒါ ရရင္ တျပည္လံုးအတုိင္းအတာ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လက္မွတ္ေရးထိုးၾကပါ။ ၿပီးမွ က်န္တာေတြကို တစံုတရာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ အေျခအေနမွာ ဆက္ေဆြးေႏြးၾကပါ” လို႔ အၾကံျပဳခ်င္ပါတယ္။

ဒီေနရာမွာ ‘ေယဘုယ် ႏိုင္ငံေရး သေဘာတူညီခ်က္’ ဆိုတာကို ရွင္းပါ့မယ္။ အတိအက် အခိုင္အမာ အႏုစိတ္သေဘာ မဟုတ္ပါဘူး။ ေယဘုယ် သက္သက္ပါ။ ႏွစ္ဘက္ သိပ္မေဝးတဲ့ ေယဘုယ် ဖက္ဒရယ္ အႏွစ္သာရပိုင္းကို ညႇိၾကဖို႔ပါ။ တိတိက်က် ေျပာရရင္ လက္ရွိ ၂၀၀၈ constitution ထဲက ဇယား ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၅ ကို ေပးထားခ်က္လို႔ ယူၿပီး ႏွစ္ဘက္ လက္ခံႏိုင္မယ့္ ၾကားအေျဖ ရွာၾကဖို႔ပါ။ ရႏိုင္စရာ ရွိပါတယ္။ လႊတ္ေတာ္ ၁၀၉ ဦး ေကာ္မတီရဲ႕ အစီရင္ခံစာ ထြက္လာရင္ အဲဒါနဲ႔လည္း ဆက္စပ္ညႇိႏိႈင္းဖို႔ လိုပါလိမ့္မယ္။ အားလံုး သေဘာထား ႀကီးၾကရင္ အေကာင္းဆံုး မဟုတ္ရင္ေတာင္မွ ယာယီျဖစ္ေစ လက္ခံႏိုင္ေလာက္မယ့္ အေျဖတစ္ခု ရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါကို မျဖစ္ျဖစ္ေအာင္ အရယူၿပီး တျပည္လံုး အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး လုပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ၂၀၁၅ မတိုင္ခင္ ဒါကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေစခ်င္တယ္။

အဲသလို ေယဘုယ်ႏိုင္ငံေရးသေဘာတူညီခ်က္ ရတာနဲ႔ ခိုင္မာတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္ၿပီလို႔ေတာ့ မဆိုႏိုင္ေသးပါဘူး။ ဆက္လက္ေဆြးေႏြးၾကရမယ့္ ျပႆနာေတြ၊ sensitive issues ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါေသးတယ္။ လက္နက္ကိုင္တပ္ေတြ ေလွ်ာ့ခ်ေရးတို႔၊ ျပန္လည္ေနရာခ်ထားေရးတို႔၊ ျပန္လည္ေပါင္းစည္းေရးတို႔ (ပညာရပ္ဆန္ဆန္ ေျပာရရင္ DDR - Disarmament, Demobilization and Reintegration ေပါ့)။ ဒီကိစၥေတြက သိပ္သိမ္ေမြ႔ေတာ့ ခ်က္ခ်င္းအေျဖရဖို႔ မလြယ္ပါဘူး။ အခ်ိန္အမ်ားႀကီး ယူရပါလိမ့္မယ္။ ဆယ္စုတစ္ခုေတာင္ ၾကာေကာင္း ၾကာသြားႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြအားလံုး အျပည့္အဝ ရမွ အပစ္အခတ္ ရပ္မယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ သက္တမ္းအတြင္း ျပည္တြင္းၿငိမ္းခ်မ္းေရး ဘယ္လိုမွ ရစရာမရွိပါဘူး။ ေယဘုယ် ႏိုင္ငံေရး သေဘာတူညီခ်က္ ရၿပီး အပစ္အခတ္ရပ္မွ တစံုတရာ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ အေျခအေနေအာက္မွာ ဒီအကဲဆတ္တဲ့ ျပႆနာေတြကို ေအးေအးေညာင္းေညာင္း အေျဖရွာႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

ဒီအတြက္ေတာ့ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိန္ေပးရ ေပးရေပါ့။ ဆယ္ႏွစ္ၾကာလည္း ဘာျဖစ္လဲ။ အႏွစ္ေျခာက္ဆယ္ေက်ာ္ စစ္တိုက္ၿပီးၿပီပဲ။ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ သည္းခံၿပီး ေသနတ္သံမထြက္ေစဘဲ ေဆြးေႏြးၾကည့္ဖို႔ ေကာင္းပါတယ္။ ဒီေလာက္မွ စိတ္မရွည္ရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျပည္တြင္းစစ္ အႏွစ္တစ္ရာၾကာလည္း အေျဖရွာရမွာ မဟုတ္ဘူး။

ဒီေတာ့ ေယဘုယ် သေဘာတူညီခ်က္ေတြ ရေအာင္ ဝါယမစိုက္ၿပီး လုပ္ေပးၾကပါ။ ၿပီးရင္ တျပည္လံုး ေသနတ္သံေတြ ရပ္ေပးၾကပါ။ က်န္တာေတြကို အခ်ိန္ယူ ညႇိႏိႈင္း အေျဖရွာၾကပါ လို႔ ႏွစ္ဘက္လံုးကို ေမတၱာရပ္ခံခ်င္ပါတယ္။

ဖက္ဒရယ္ဆိုတာကို တိုင္းရင္းသားေတြက တိုင္းရင္းသားေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳး အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ေနၾကတယ္။ (ဥပမာ - ရွစ္ျပည္နယ္ ျဖစ္သင့္တယ္ ဆိုတာမ်ိဳး) ဆရာ့အေနနဲ႔ေရာ ဖက္ဒရယ္ဆိုတာကို ဘယ္လို အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုမလဲ။

ဒီေနရာမွာ ကၽြန္ေတာ့္လို ပါမႊားတစ္ေယာက္ထက္ မိတ္ေဆြႀကီး “အီေဂါ”ရဲ႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကိုပဲ ကိုးကားေျပာခ်င္ပါတယ္။ “အီေဂါ”ဆိုတာက Educational Initiatives ရဲ႕ ဒါရိုက္တာ Igor Blazevic ကိုေျပာတာပါ။ သူက ဖက္ဒရယ္နဲ႔ ပတ္သက္ရင္ ကၽြမ္းက်င္သူလို႔ ဆိုႏိုင္ေလာက္တဲ့ ပညာရွင္လည္း ျဖစ္တယ္။ ေဘာ့စ္နီးယား ဇာတိျဖစ္တာမို႔ ‘ေဘာလ္ကန္ႏိုက္ေဇးရွင္း’ (အစိတ္စိတ္အမႊာမႊာ ကြဲၿပိဳမႈ) ကိုလည္း ကိုယ္တိုင္ ၾကံဳဖူးတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႔ဖြင့္ဆိုခ်က္ကိုပဲ ညႊန္းပါ့မယ္။

၁။ ဗဟိုအစိုးရနဲ႔ ေဒသအစိုးရၾကားမွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ အာဏာခြဲေဝက်င့္သံုးမႈ ရွိမယ္။ (power sharing, tax sharing, resource sharing)

၂။ ဒါကို constitution မွာလည္း တရားဝင္ ေဖာ္ျပထားမယ္။

၃။ ဒီခြဲေဝက်င့္သံုးမႈကို ေျပာင္းခ်င္ရင္ constitution ျပင္ဆင္ျခင္းနဲ႔သာ ေျပာင္းလို႔ရတယ္။ လႊတ္ေတာ္လမ္းေၾကာင္းနဲ႔သာ ေျပာင္းရမယ္။

ဒီအႏွစ္သာရ သံုးခု ျပည့္စံုရင္ ဖက္ဒရယ္လို႔ ေယဘုယ် ေျပာႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ခင္ဗ်ားတို႔ေျပာတဲ့ ရွစ္ျပည္နယ္ဆိုတာက ဒီဖက္ဒရယ္ အႏွစ္သာရကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရတဲ့ ဖြဲ႔စည္းပံု ကိစၥပါ။ ပံုသဏၭာန္ ျပႆနာေပါ့။ ဒီလိုပံုသဏၭာန္မွာ တစ္ႏိုင္ငံနဲ႔ တစ္ႏိုင္ငံ ဘယ္လိုမွ ထပ္တူမက်ႏိုင္ပါဘူး။ မူကြဲေတြ အမ်ားႀကီး ရွိပါတယ္။

ဒီေတာ့ အထက္က ဖြင့္ဆိုခ်က္နဲ႔ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒကို ျပန္ၾကည့္ရင္ လုပ္ပိုင္ခြင့္အာဏာ ခြဲေဝက်င့္သံုးမႈကို တရားဝင္ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႕ရတယ္။ (ဇယား ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၅) သယံဇာတ ခြဲေဝမႈကိုေတာ့ သီးျခားဇယားနဲ႔ ေဖာ္ျပမထားဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဟာ ဖက္ဒရယ္လံုးဝမဟုတ္တဲ့ တျပည္ေထာင္ (unitary) ဆိုတဲ့ ေဝဖန္ခ်က္ဟာ တစ္ဖက္သတ္ က်လြန္းတယ္လို႔ ျမင္ပါတယ္။ တၿပိဳင္တည္းမွာပဲ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဟာ ဖက္ဒရယ္ပါပဲဆိုတာမ်ိဳးကလည္း မ်ားလြန္းတယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ့ ေျပာခဲ့တဲ့ ဇယား ၁၊ ၂၊ ၃၊ ၅ တို႔ဟာ ဘက္တစ္ဘက္တည္းရဲ႕ ရပ္ခံခ်က္ျဖစ္ေတာ့ လူမ်ိဴးစုေတြဘက္က (ေျပာရရင္) ေဒသအစိုးရေတြဘက္က ေျပာင္းခ်င္တာ၊ ျပင္ခ်င္တာ၊ ျဖည့္စြက္ခ်င္တာေတြ ရွိႏိုင္တယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံုကို “ေပးထားခ်က္”လို႔ ယူဆၿပီး အေၾကအလည္ ညႇိႏိႈင္းၾကရင္ အားလံုးသေဘာညီတဲ့ ဖက္ဒရယ္ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒဟာ အမ်ားညီ ဖက္ဒရယ္ကို ေရာက္ႏိုင္တဲ့ ပလက္ေဖာင္းတစ္ခုလို႔ ျမင္ပါတယ္။ အေရးႀကီးတာက ႏွစ္ဘက္ သေဘာထားႀကီးႀကီးနဲ႔ ညႇိႏိႈင္း ေဆြးေႏြးၾကဖို႔ပါ။

အခုလက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ျဖစ္စဥ္အေပၚမွာ ဆရာ့အေနနဲ႔ ဘယ္ေလာက္ အတိုင္းအတာအထိ ယံုၾကည္မႈ ရွိပါလဲခင္ဗ်၊

ဒီေန႔ လူမ်ိဳးစု လက္နက္ကိုင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြေရာ၊ အစိုးရ၊ လႊတ္ေတာ္နဲ႔ တပ္မေတာ္ ေခါင္းေဆာင္ေတြပါ အႏွစ္ ၆၀ ေက်ာ္ ျပည္တြင္းစစ္ရဲ႕ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ခါးခါးသီးသီး ၾကံဳဖူးၿပီးၿပီမို႔ သူတို႔ရဲ႕ ၿငိမ္းခ်မ္းခ်င္တဲ့ ဆႏၵကို ကၽြန္ေတာ္ ယံုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ စစ္ပြဲကို ေန႔ခ်င္း ညခ်င္း ရပ္ဖို႔ဆိုတာ လက္ေတြ႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ ကာလတစ္ခု အခ်ိန္ယူ လံုးပမ္းဖို႔ လုိပါလိမ့္မယ္။ ဒီအတြင္း ျပည္တြင္းစစ္ အဆိုးေက်ာ့သံသရာထဲ ျပန္လည္မသြားဖို႔ အေရးႀကီးတယ္။ ဒီအတြက္ ႏွစ္ဖက္ အျပန္အလွန္ ညႇိႏိႈင္း၊ အေလွ်ာ့ေပး၊ ေစ့စပ္တဲ့ ဓေလ့မ်ိဳး ထြန္းကားဖို႔ လိုပါတယ္။ ခက္တာက ဒီဓေလ့ဟာ အခုမွ သေႏၶတည္စမို႔ သမရိုးက် ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္ေရးဓေလ့ကို မေက်ာ္ႏိုင္မွာေတာ့ စိုးရိမ္တယ္။

ဆရာ့အေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးျဖစ္စဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး တခုခု ျဖည့္စြက္ေျပာခ်င္တာမ်ား ရွိပါေသးလား ခင္ဗ်ား။

ရွိတယ္။ လႊတ္ေတာ္ရဲ႕အခန္းက႑ပါ။ ေရွ႕ပိုင္းက ကၽြန္ေတာ္ေျပာခဲ့တဲ့ ‘ေယဘုယ်သေဘာတူညီခ်က္’ရဖို႔ အဆင့္မွာကိုပဲ။ အေျခခံဥပေဒ ျပင္ဆင္ေရးနဲ႔ ပတ္သက္ေနတယ္။ ဒီေတာ့ ဥပေဒျပဳေရးအာဏာ ကိုင္ထားတဲ့ လႊတ္ေတာ္မပါဘဲ ဒီကိစၥ မျဖစ္ပါဘူး။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ေဆြးေႏြးပြဲက ရတဲ့ သေဘာတူညီခ်က္ေတြနဲ႔ လႊတ္ေတာ္ ၁၀၉ ဦးေကာ္မတီရဲ႕ တင္ျပခ်က္ေတြကို ဆက္စပ္ညႇိႏိႈင္းၾကဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

ဒီလိုေျပာရတာလဲ အေၾကာင္းရွိလို႔ပါ။ ႏိုင္ငံေရး အင္အားစု တစ္ခု (ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရရင္၊ တခါက ကၽြန္ေတာ္ ပတ္သက္ခဲ့ဖူးတဲ့ ပါတီ)ရဲ႕ ေၾကညာခ်က္ကို online မွာ ဖတ္ရလို႔ပါ။ အဲဒီပါတီက “အေျခခံဥပေဒကို လႊတ္ေတာ္ျပင္ပ လမ္းေၾကာင္းနဲ႔ ဖ်က္ေရး”ဆိုတာ တင္ေနတယ္။ ဒီေန႔ ဒီမိုကေရစီအေျပာင္းအလဲ တစ္ခုလံုးကို ကတိမ္းကပါး ျဖစ္ေစႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အႏၱရာယ္ႀကီးလွတဲ့ လက္ဝဲေသြဖီေရးလို႔ ကၽြန္ေတာ္ ျမင္ပါတယ္။ အဲဒီေသြဖီေရး အေပၚစီးရသြားရင္ ျပည္တြင္းစစ္ သံသရာထဲက ရုန္းမထြက္ႏိုင္ရံုတင္ မကဘူး။ ဒီမိုကေရစီ အလားအလာေတြပါ ေပ်ာက္သြားႏိုင္တယ္။ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အင္အားစုေတြ ၾကပ္ၾကပ္သတိထားေစခ်င္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္တို႔ ငယ္ငယ္က စြဲလမ္းဖူးတဲ့ ကဗ်ာတစ္ပုဒ္ ရွိတယ္။ ‘ဗားေတာ့ ဗရက္’ ရဲ႕ ကဗ်ာပါ။ “အကုန္ရရင္ရ၊ မရရင္ ဘာမွမလိုခ်င္ဘူး” ဆိုတဲ့ကဗ်ာပါ။ ဒီကဗ်ာစာသားကို ခိုင္ထူးကလည္း သီခ်င္းလုပ္ဆိုဖူးတယ္။ ကဗ်ာအေနနဲ႔ သီခ်င္းအေနနဲ႔ကေတာ့ ဖတ္ရတာ၊ ဆိုရတာ တယ္အရသာရွိတာပဲ။ လက္ေတြ႔မွာေတာ့ အလုပ္မျဖစ္ရံုသာမက အႏၱရာယ္ႀကီးတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ၊ ကဗ်ာရြတ္တာမဟုတ္ဘူး။ လသာသာ သီခ်င္းေအာ္ဆိုရတာ မဟုတ္ဘူး။ အႏၱရာယ္ကို ႀကိဳျမင္ရမယ္။ အေမွ်ာ္အျမင္ရွိဖို႔ လိုတယ္။
ဆရာေက်ာ္၀င္စာမ်က္နွာမွ